Authors
Vasudha noticed the growing problem of mis/disinformation online after studying New Media at ACJ in Chennai and became interested in separating facts from fiction. She is interested in learning how global issues affect individuals on a micro level. Before joining Newschecker’s English team, she was working with Latestly.
Since 2011, JP has been a media professional working as a reporter, editor, researcher and mass presenter. His mission to save society from the ill effects of disinformation led him to become a fact-checker. He has an MA in Political Science and Mass Communication.
Claim
विधानसभा निवडणुकीनंतर महाराष्ट्रात ईव्हीएमविरोधात जोरदार निदर्शने करण्यात आली.
Fact
दिल्लीत ईव्हीएमच्या विरोधात झालेल्या आंदोलनाचा जुना व्हिडिओ महाराष्ट्राचा म्हणून होतोय शेयर.
MVA (महा विकास आघाडी) नेत्यांनी नुकत्याच झालेल्या महाराष्ट्र निवडणुकीत त्यांच्या युतीच्या पराभवासाठी कथित EVM अनियमिततेचा उल्लेख केला आहे. याच अनुषंगाने मतदान यंत्राच्या वापराविरोधात प्रचंड विरोध दर्शवणारा व्हिडिओ महाराष्ट्रात ईव्हीएम विरोधात प्रचंड आंदोलन असे सांगत सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर व्हायरल होत आहे.
अनेक सोशल मीडिया युजर्सनी 16-सेकंद-लांब-फुटेज शेअर करत असा दावा केला आहे की महाराष्ट्रातील नागरिक ईव्हीएम वरील मतदान बंद करण्याच्या मागणीसाठी रस्त्यावर उतरत आहेत. न्यूजचेकरला मात्र हा दावा खोटा असल्याचे आढळले.
अशा पोस्ट इथे, इथे, इथे आणि इथे पाहता येतील.
Fact Check/Verification
व्हायरल क्लिपचे बारकाईने विश्लेषण केल्यावर, आंदोलक “ईव्हीएम हटाओ, देश बचाओ (ईव्हीएम हटवा, देश वाचवा)” असा नारा देताना ऐकू येतात.
एक सुगावा घेऊन, आम्ही Facebook वर तेच कीवर्ड शोधले ज्यामुळे आम्हाला @denver.fits ची 4 फेब्रुवारी 2024 रोजीची तीच क्लिप वापरून केलेली क्लिप सापडली. “नवी दिल्ली आणि देशाच्या अनेक भागांमध्ये हजारो लोक ईव्हीएमच्या वापरास विरोध करत आहेत…,” असे पोस्टमध्ये म्हटले आहे.
आम्हाला 31 जानेवारी 2024 रोजीची @SuberarY75592 ची एक X पोस्ट देखील आढळली, ज्यामध्ये तीच क्लिप आहे, आणि पुढे पुष्टी करते की संबंधित व्हिडिओचा अलीकडील महाराष्ट्र निवडणुकीशी काहीच संबंध नाही. व्हिज्युअल जंतरमंतरचे असल्याचे पोस्टमध्ये म्हटले आहे.
शिवाय, आम्हाला 31 जानेवारी, 2024 च्या अनेक सोशल मीडिया पोस्ट आढळल्या ज्यात नवी दिल्लीत EVM विरुद्धच्या निषेधाचे समान दृश्य होते. ‘भारत मुक्ती मोर्चा’ने हे आंदोलन केल्याचे अशा पोस्टमध्ये म्हटले आहे.
व्हायरल क्लिपच्या मुख्य फ्रेम्सची अशा व्हिज्युअलशी तुलना केल्यावर, आम्ही असा निष्कर्ष काढू शकतो की ते त्याच ठिकाणी शूट केले गेले होते.
विशेष म्हणजे, आम्हाला अशाच एका पोस्टमध्ये ‘जनता दल (युनायटेड) केंद्रीय कार्यालय’ असे एक होर्डिंग पाहायला मिळाले.
यानंतर, आम्ही नवी दिल्लीतील जंतर-मंतरजवळील JD(U) चे केंद्रीय कार्यालय पाहिले आणि व्हायरल व्हिडिओमध्ये दिसणाऱ्या ठिकाणाच्या अनेक प्रतिमा आढळल्या.
अमर उजालाने 31 जानेवारी 2024 रोजी दिलेल्या बातमीत म्हटले आहे की, दिल्लीच्या जंतर-मंतरवर अनेक संघटनांनी ईव्हीएमविरोधात आंदोलन आयोजित केले होते. एनसीपी-एसपी नेते शरद पवार यांनीही जंतरमंतर येथे ईव्हीएम विरोधी आंदोलनाला संबोधित केले आणि 31 जानेवारी 2024 रोजी एक्स पोस्टमध्ये त्यातील व्हिज्युअल शेअर केले आहेत.
Conclusion
अशाप्रकारे आम्ही केलेल्या तपासात स्पष्ट झाले की, नुकत्याच झालेल्या विधानसभा निवडणुकीनंतर महाराष्ट्रात ईव्हीएमविरोधी प्रचंड विरोध असे सांगत दिल्लीत झालेल्या आंदोलनाचा एक जुना व्हिडिओ शेअर करण्यात आला आहे.
Result: False
Sources
Facebook Post By @denver.fits, Dated February 4, 2024
X Post By @SuberarY75592, Dated January 31, 2024
YouTube Video By Zee Bihar Jharkhand, Dated August 5, 2022
(हे आर्टिकल सर्वप्रथम न्यूजचेकर इंग्रजीसाठी वसुधा बेरी यांनी केले आहे.)
कोणत्याही संशयास्पद बातम्यांवरील तपास, दुरुस्ती किंवा इतर सूचनांसाठी, आम्हाला व्हाट्सएप करा: 9999499044 किंवा ईमेल करा: checkthis@newschecker.in. फॅक्टचेक्स आणि ताज्या अपडेटसाठी आमच्या WhatsApp चॅनेलला फॉलो करा
Authors
Vasudha noticed the growing problem of mis/disinformation online after studying New Media at ACJ in Chennai and became interested in separating facts from fiction. She is interested in learning how global issues affect individuals on a micro level. Before joining Newschecker’s English team, she was working with Latestly.
Since 2011, JP has been a media professional working as a reporter, editor, researcher and mass presenter. His mission to save society from the ill effects of disinformation led him to become a fact-checker. He has an MA in Political Science and Mass Communication.
