‘स्ट्रॉबेरी क्विक’ बद्दलची जुनी अफवा पुन्हा आली समोर

Claim
ड्रग विक्रेते भारतातील शाळांमध्ये मुलांना गुलाबी टेडी बेअरच्या आकाराचे क्रिस्टल मेथाम्फेटामाइन विकत आहेत ज्याला “स्ट्रॉबेरी क्विक” म्हणून ओळखले जाते.
Fact
व्हायरल मेसेज २००७ मध्ये अमेरिकेत पहिल्यांदा पसरला आणि एक अफवा असल्याचे समोर आले; व्हायरल फोटो हा स्टॉक फोटो असल्याचे आढळले.

सोशल मीडियावर एका छोट्या टेडी बेअरच्या आकाराच्या गुलाबी कँडी असलेल्या पॅकेटचा फोटो मोठ्या प्रमाणात व्हायरल होत आहे आणि त्यात असा दावा केला जात आहे की हे “स्ट्रॉबेरी क्विक” म्हणून ओळखले जाणारे ड्रग आहे, जे भारतीय शाळांमधील मुलांमध्ये लोकप्रिय आहे. “हे ‘स्ट्रॉबेरी क्विक’ म्हणून ओळखले जाणारे एक नवीन ड्रग  आहे. शाळेत एक अतिशय भयानक गोष्ट चालू आहे. स्ट्रॉबेरी पॉप रॉक्स (उडणारी कँडी) सारख्या दिसणाऱ्या क्रिस्टल मेथचा हा एक प्रकार आहे. स्ट्रॉबेरीसारखी वास येते,” असे एका X पोस्टने ही प्रतिमा शेअर करताना लिहिले आहे.

सोशल मीडिया पोस्टच्या आधारे शाळांनी जागरूकता मोहिमा देखील राबवल्याचे वृत्त आहे. “एका शाळेने पालकांना एक सूचना पाठवली, ज्यामध्ये त्यांना सतर्क राहण्याचे आवाहन केले गेले कारण सोशल मीडिया संदेशांमध्ये असा इशारा देण्यात आला आहे की मुले स्ट्रॉबेरी मेथला मिठाई समजत आहेत, ज्यामुळे सेवन केल्यानंतर तातडीने वैद्यकीय मदत घ्यावी लागते. हे पदार्थ चॉकलेट, पीनट बटर, कोला, चेरी, द्राक्ष आणि संत्र्यासह अनेक फ्लेवर्समध्ये उपलब्ध असल्याचे म्हटले जाते,” असे २ फेब्रुवारी २०२५ रोजीच्या टाईम्स ऑफ इंडियाच्या बातमीत म्हटले आहे.

युजर्सनी आमच्या व्हाट्सअप टिपलाइन (9999499044) वर समान दावा शेयर करीत सत्यता तपासण्याची विनंती केली आहे.

Fact Check/ Verification

न्यूजचेकरने सर्वप्रथम व्हायरल फोटोचा रिव्हर्स इमेज सर्च केला, ज्यामुळे आम्हाला ७ मार्च २०१७ रोजीचा द सन चा  रिपोर्ट मिळाला, ज्यामध्ये तोच फोटो होता ज्याचे शीर्षक होते, “टेडी बेअर एक्स्टसी गोळ्या घेतल्यानंतर १३ वर्षांच्या चार शाळकरी मुलींना रुग्णालयात नेण्यात आले”.

“मँचेस्टर [इंग्लंड] मध्ये ‘टेडी बेअर एक्स्टसी गोळ्या’ खाल्ल्यानंतर १३ वर्षांच्या चार शाळकरी मुलींना रुग्णालयात नेण्यात आले. वायथेनशॉ येथील सिविक सेंटरजवळ या तरुणींनी गुलाबी, ‘टेडी बेअर’ गोळ्या गिळल्या आणि रविवारी संध्याकाळी त्यांना रुग्णालयात दाखल करण्यात आले, असे पोलिसांनी सांगितले. त्यानंतर त्यांना डिस्चार्ज देण्यात आला आहे आणि सध्या त्या घरी बऱ्या होत आहेत,” असे रिपोर्टमध्ये म्हटले आहे, वापरलेली प्रतिमा ही एक स्टॉक चित्र होती, असेही जोडण्यात आले आहे. 

त्यानंतर आम्हाला स्नोप्सचा रिपोर्ट सापडला ज्यामध्ये असे म्हटले होते की मे २०१७ मध्ये, MDMA टॅब्लेटच्या प्रतिमा त्यांच्या मूळ रूपातून काढून ड्रग्ज विक्रेत्यांकडून  मुलांना आकर्षित करण्यासाठी वापरलेल्या युक्तीने सादर केल्या जात होत्या. “बॅगमधील टॅब्लेटची प्रतिमा पहिल्यांदा २०१६ मध्ये MDMA-संबंधित साइट्सवर दिसली (“पर्पल बेअर्स w/ १८०mg MDMA”) ज्याचा उद्देश मुलांसाठी नव्हता, तर पदार्थ वापरणाऱ्यांना होता,” असे रिपोर्टमध्ये म्हटले आहे, ज्यामुळे व्हायरल इमेज पोस्ट झाल्याच्या पहिल्या घटनेकडे आमचे लक्ष गेले.

स्ट्रॉबेरी क्विक नावाचे ड्रग आहे का?

त्यानंतर आम्ही “स्ट्रॉबेरी क्विक मेथ इंडिया” हा कीवर्ड सर्च केला, ज्यामुळे आम्हाला ३१ जानेवारी २०२५ रोजीचा प्रिंट चा रिपोर्ट मिळाला, ज्यामध्ये असे म्हटले होते की अरुणाचल प्रदेश पोलिसांनी शाळकरी मुलांमध्ये स्ट्रॉबेरी-फ्लेवर्ड “मेथ कँडी” पसरल्याच्या अफवा फेटाळून लावल्या आणि पालकांना या संदर्भात सोशल मीडिया पोस्टकडे लक्ष देऊ नये असे आवाहन केले.

“येथे एका सूचनापत्रात, राजधानीचे पोलिस अधीक्षक रोहित राजबीर सिंग यांनी स्पष्ट केले की, “स्ट्रॉबेरी मेथ” किंवा “स्ट्रॉबेरी क्विक” हे अंमली पदार्थ शालेय मुलांना कँडीच्या स्वरूपात वाटले जात असल्याचा दावा करणाऱ्या सोशल मीडिया पोस्ट योग्य नाहीत. ही एक जुनी इंटरनेट फसवणूक आहे जी पहिल्यांदा २००७ मध्ये अमेरिकेत समोर आली होती…” असे रिपोर्ट मध्ये म्हटले आहे. सिंग म्हणाले की, यूएस ड्रग एन्फोर्समेंट अॅडमिनिस्ट्रेशन (DEA) सह कायदा अंमलबजावणी संस्थांनी वारंवार सांगितले आहे की अशा प्रकारच्या फ्लेवर्ड मेथॅम्फेटामाइनचे अस्तित्व किंवा व्यापक वितरण मुलांना लक्ष्य करत असल्याचे कोणतेही विश्वसनीय पुरावे नाहीत. अरुणाचल प्रदेश पोलिसांच्या स्पष्टीकरणावरील तत्सम बातम्या येथे, येथे आणि येथे पाहता येतील.

२९ एप्रिल २००७ रोजी झालेल्या स्नोप्सच्या तथ्य-तपासणीने, अमेरिकेत मुलांना “स्ट्रॉबेरी क्विक” म्हणून ओळखले जाणारे रंगीत आणि चवीचे क्रिस्टल मेथाम्फेटामाइन ड्रग्ज विक्रेते विकत आहेत या दाव्याचे खंडन केले आहे, ज्यामुळे ही एक जुनी फसवणूक आहे जी पुन्हा सुरू झाली आहे याची पुष्टी होते.

“तथापि, स्ट्रॉबेरी क्विकबद्दलच्या त्या सुरुवातीच्या सूचना पोलिस, शाळा आणि वृत्त माध्यमांद्वारे लोकांपर्यंत पोहोचल्यानंतर, संघीय औषध अंमलबजावणी अधिकाऱ्यांनी अशा अफवा निराधार असल्याचे सांगून जागृती संदेश जारी करण्यास सुरुवात केली. मेथॅम्फेटामाइनच्या रंगीत आवृत्त्या ज्या काही प्रमाणात कँडीसारखे दिसतात हे  आढळले असले तरी, ड्रग विक्रेते जाणूनबुजून कँडीच्या स्वरूपाची आणि चवीची नक्कल करण्यासाठी औषधाच्या चवदार आवृत्त्या तयार करून मुलांना लक्ष्य करत आहेत ही धारणा चुकीच्या गृहीतकांवर आधारित असल्याचे दिसून येते,” असे रिपोर्टमध्ये अमेरिकेच्या डीईएच्या प्रवक्त्याचा हवाला देऊन म्हटले आहे. ते सांगतात, “आम्ही आमच्या सर्व प्रयोगशाळांमध्ये तपासणी केली आणि त्यात काहीही आढळले नाही. हा ट्रेंड खरा नाही; मला वाटते की हे कदाचित चांगले हेतू असलेले कोणीतरी असेल परंतु त्यांनी हवेत गोळीबार केला आहे… डीईएने कधीही मेथमध्ये स्ट्रॉबेरीचा स्वाद जोडल्याचे ऐकले नाही आणि त्यामुळे गंभीर स्थितीत रुग्णालयात दाखल झालेल्या कोणत्याही मुलांबद्दलही माहिती नाही.”

Conclusion

शाळकरी मुलांना विकल्या जाणाऱ्या “स्ट्रॉबेरी क्विक” ड्रग बद्दल सोशल मीडियावर व्हायरल झालेल्या पोस्ट २००७ पासून अमेरिकेत पहिल्यांदा समोर आल्यापासून वारंवार पसरली जाणारी खोटी अफवा आहे.

Result: False

Sources
The Sun report, March 7, 2017
The Print report, January 31, 2025
Snopes report, September 28, 2015
Snopes report, April 29, 2007

(हे आर्टिकल न्यूजचेकर इंग्रजीसाठी कुशल एच. एम. यांनी केले असून येथे वाचता येईल.)

कोणत्याही संशयास्पद बातम्यांवरील तपास, दुरुस्ती किंवा इतर सूचनांसाठी, आम्हाला व्हाट्सएप करा: 9999499044 किंवा ईमेल करा: checkthis@newschecker.in. फॅक्टचेक्स आणि ताज्या अपडेटसाठी आमच्या WhatsApp चॅनेलला फॉलो करा