मंगळवारी (११ मार्च) पाकिस्तानमध्ये बलुचिस्तान लिबरेशन आर्मी (बीएलए) ने केलेल्या जाफर एक्सप्रेसच्या अपहरणाचा ५९ सेकंदांचा व्हिडिओ असे सांगत एक व्हिडीओ सोशल मीडियावर व्हायरल झाला आहे. “बलूच लिबरेशन आर्मीने एक ट्रेनचे अपहरण केले आणि १२० प्रवाशांना ओलीस ठेवले. ते पाकिस्तान सरकारच्या बलुचिस्तानवरील अत्याचाराविरुद्ध आणि स्वतंत्र बलुचिस्तानसाठी लढत आहेत. ते दहशतवादी नाहीत तर स्वातंत्र्यसैनिक आहेत. त्यांना लवकरच त्यांचा बलुचिस्तान परत मिळेल अशी आशा आहे,” अशी एक एक्स पोस्ट वाचली गेली, जी आतापर्यंत ५४.३ हजार व्ह्यूज पर्यंत पोचली आहे, तर दुसऱ्या पोस्टमध्ये पाकिस्तानी ट्रेन हायजॅकमध्ये १०० हून अधिक पाकिस्तानी सैनिक मारले गेल्याचे म्हटले आहे.
आम्हाला हा दावा व्हाट्सअपवर मराठी भाषेतून व्हायरल झाल्याचे दिसले.
‘१०० हून अधिक ओलिसांची सुटका’
मंगळवारी नैऋत्य पाकिस्तानच्या बलुचिस्तान प्रांतात सुमारे ५०० लोकांना घेऊन जाणाऱ्या जाफर एक्सप्रेस या प्रवासी ट्रेनवर फुटीरतावादी दहशतवाद्यांनी हल्ला केला. सुरक्षा दलांनी माहिती दिली की १६ अतिरेकी ठार झाले आणि १०४ प्रवाशांना वाचवण्यात आले. बीएलएने ट्रेन रुळावरून घसरण्याची जबाबदारी स्वीकारली आणि त्यांनी नियंत्रण ताब्यात घेतल्याचा दावा केला, ३० सुरक्षा कर्मचाऱ्यांना ठार मारले आणि सक्रिय लष्करी कर्मचाऱ्यांसह २१४ प्रवाशांना ओलीस ठेवले. अमेरिका आणि पाकिस्तानने दहशतवादी संघटना म्हणून घोषित केलेली बीएलए ही संघटना नैसर्गिक संसाधनांनी समृद्ध असलेल्या या प्रांताच्या स्वातंत्र्यासाठी पाकिस्तान सरकारविरुद्ध दशकांपासून बंडखोरी करत आहे.
Fact Check
न्यूजचेकरने कमेंट सेक्शनमधून स्कॅन केले आणि व्हिडिओ जुना असल्याचे दर्शविणारी एक कमेंट आढळली. युजरने व्हिडिओची एक मोठी आवृत्ती (१:४६) देखील शेअर केली, जिथे सुरुवातीला एका इन्फोग्राफिकमध्ये असे म्हटले आहे की १८ जानेवारी २०२२ रोजी बलुचिस्तानच्या ईशान्येकडील सिबी येथे ट्रेनमध्ये अनेक सैनिकांना मारणारा कथित हल्ला झाला होता.
संबंधित कीवर्ड सर्च केल्यावर आम्हाला १५ एप्रिल २०२२ रोजी X वर अपलोड केलेला तोच व्हिडिओ मिळाला, ज्यामध्ये असे म्हटले होते की BLA ने बलुचिस्तानमधील सिबीजवळ FC (फ्रंटियर कॉर्प्स) कर्मचाऱ्यांना घेऊन जाणाऱ्या ट्रेनवर IED हल्ल्याचे फुटेज प्रसिद्ध केले आहे. आम्हाला साउथ एशियन टेररिझम पोर्टलवर हा लेख देखील सापडला, ज्यामध्ये असे म्हटले आहे की १५ मार्च २०२२ रोजी बलुचिस्तानमधील सिबी जिल्ह्यातील सांगन भागात झालेल्या भूसुरुंग स्फोटात किमान सात FC कर्मचारी ठार झाले आणि सहा जण जखमी झाले आणि BLA ने या हल्ल्याची जबाबदारी स्वीकारली.
व्हिडिओचा सुरुवातीचा भाग १२ सप्टेंबर २०२२ रोजीच्या न्यूज९ प्लस एक्सच्या पोस्टमध्ये (००:०५ मार्क पहा) देखील दाखवण्यात आला होता, ज्यामध्ये पाकिस्तानच्या दुष्ट धोरणांमुळे बलुचिस्तानमध्ये हिंसक प्रतिकार कसा सुरू झाला आहे यावरील एक फीचर स्टोरी होती.
जरी न्यूजचेकर अद्याप स्वतंत्रपणे व्हिडिओच्या तपशीलांची पडताळणी करू शकले नसले तरी, आम्ही पुष्टी करू शकतो की तो ११ मार्च २०२५ रोजी जाफर एक्सप्रेसच्या अपहरणाच्या किमान तीन वर्षे आधीचा आहे.
न्यूजचेकर इंग्रजीनेही यासंदर्भात केलेले फॅक्ट चेक येथे वाचता येईल.
Conclusion
किमान एप्रिल २०२२ पासून ऑनलाइन उपलब्ध असलेला एक व्हिडिओ २०२५ मध्ये पाकिस्तानमध्ये झालेल्या ट्रेन अपहरणाशी जोडून दिशाभूल करीत व्हायरल होत आहे.
Source
X post, Rohan Panchigar, April 15, 2022
News9Plus post, X, September 12, 2022