हा व्हिडिओ पाकिस्तानच्या नूरखान एअरबेसचा नाही तर सुदानचा आहे

सोशल मीडियावर एक व्हिडिओ व्हायरल होत आहे ज्यामध्ये एकाच ठिकाणी अनेक विमानांचे अवशेष दिसत आहेत. हा व्हिडिओ भारतीय सैन्याने लक्ष्य केलेल्या पाकिस्तानमधील नूरखान एअरबेसचा असल्याचा दावा केला जात आहे.

आमच्या तपासात सापडलेल्या पुराव्यांवरून हे स्पष्ट होते की व्हायरल व्हिडिओ पाकिस्तानच्या नूर खान एअरबेसचा नसून सुदानच्या खार्तूम आंतरराष्ट्रीय विमानतळाचा आहे, जो एप्रिल २०२३ मध्ये सुदानमधील शीतयुद्धादरम्यान नष्ट झाला होता.

भारतीय सैन्याने पाकिस्तानमध्ये केलेल्या कारवाईनंतर, असा दावा करण्यात आला होता की भारताने १० मे च्या रात्री पाकिस्तानमधील नूर खान एअरबेससह इतर अनेक एअरबेसना लक्ष्य केले. ज्यामध्ये या एअरबेसचे बरेच नुकसान झाले आहे. तथापि, पाकिस्तानी लष्कराकडून याची पुष्टी झालेली नाही.

व्हायरल झालेला व्हिडिओ सुमारे २ मिनिटांचा आहे, ज्यामध्ये अनेक विमानांचे आणि क्रॅश झालेल्या विमानांचे अवशेष दिसत आहेत. यातील एक विमान संयुक्त राष्ट्रांचेही आहे. व्हिडिओमध्ये संपूर्ण विमानतळ आणि धावपट्टी उद्ध्वस्त झालेले दिसते. व्हिडिओच्या पार्श्वभूमीवर एक व्यक्ती अरबी बोलतानाही ऐकू येते.

हा व्हिडिओ सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म X वर व्हायरल दाव्यासह शेअर करण्यात आला आहे ज्यामध्ये असे म्हटले आहे की, “भारतीय सैनिकांनी पाकिस्तानमधील नूर खान विमानतळाचा नकाशा बदलला आहे. पाकिस्तानचे किती मोठे नुकसान झाले आहे ते पहा. पाकिस्तानी पंतप्रधान खोटे बोलून लोकांना वेडे करून युद्धाच्या विजयाचा आनंद साजरा करत आहेत. एका पाकिस्तानी मुलाने व्हिडिओ बनवला आहे आणि तो स्वतःच्या आवाजात पाकिस्तानी लोकांना हे सांगत आहे”.

Fact Check/Verification

पाकिस्तानच्या नूरखान एअरबेसचा असल्याचा दावा करणाऱ्या व्हायरल व्हिडिओचा तपास करत असताना, रिव्हर्स इमेज सर्च केल्यावर आम्हाला १ एप्रिल २०२५ रोजी एका X अकाउंटने अपलोड केलेला व्हिडिओ आढळला जो एव्हिएशन व्हिडिओ पोस्ट करतो, जो व्हायरल व्हिडिओचा मोठा व्हर्जन होता.

व्हिडिओच्या कॅप्शनमध्ये कोणतीही विशिष्ट माहिती देण्यात आली नाही परंतु @inside_afric या X हँडलला त्याचे श्रेय देण्यात आले. तथापि, हे X हँडल सध्या अस्तित्वात नाही. २०२३ मध्ये सुदानमधील लष्कर आणि प्रतिस्पर्धी निमलष्करी रॅपिड सपोर्ट फोर्सेसमधील सुरू असलेल्या गृहयुद्धादरम्यान खार्तूम आंतरराष्ट्रीय विमानतळाचा नाश झाल्याचे व्हिडिओमध्ये दाखवण्यात आले असल्याचे म्हटले जात होते. तथापि, व्हिडिओमध्ये त्याची खरी तारीख देण्यात आलेली नाही.

वाचकांच्या माहितीसाठी, एप्रिल २०२३ मध्ये सैन्य आणि प्रतिस्पर्धी निमलष्करी रॅपिड सपोर्ट फोर्सेसमध्ये सुरू झालेल्या गृहयुद्धादरम्यान, निमलष्करी दलाने राजधानी खार्तूममधील राष्ट्रपती राजवाडा आणि आंतरराष्ट्रीय विमानतळ यासारख्या महत्त्वाच्या ठिकाणांचा ताबा घेतला. तथापि, मार्च २०२५ मध्ये सैन्याने पुन्हा त्यावर ताबा मिळवला.

याव्यतिरिक्त, आम्हाला हा व्हिडिओ दुसऱ्या X अकाउंटने १ एप्रिल २०२५ रोजी पोस्ट केलेला आढळला. व्हिडिओसोबतच्या कॅप्शनमध्ये वर नमूद केल्याप्रमाणे माहिती होती.

तपासादरम्यान, आम्हाला १५ एप्रिल २०२३ रोजी रॉयटर्स वेबसाइटवर प्रकाशित झालेला एक रिपोर्ट देखील सापडला, ज्यामध्ये असे म्हटले होते की १५ एप्रिल २०२३ रोजी सुदानमधील खार्तूम विमानतळावर झालेल्या संघर्षादरम्यान सौदी एअरलाइन्सचे विमान कोसळले. तथापि, त्यात उपस्थित असलेल्या प्रवाशांना आणि क्रूला सौदी दूतावासात पाठवण्यात आले.

आम्ही व्हायरल व्हिडिओमधील काही दृश्यांची तुलना फोटो लायब्ररी वेबसाइट गेटी इमेजेस आणि फ्लाइट्सचा डेटा ठेवणाऱ्या स्पॉटरच्या वेबसाइटवरील छायाचित्रांशी केली आणि आढळले की हे खरोखरच खार्तूम विमानतळ आहे.

याशिवाय, आम्हाला १५ एप्रिल २०२३ रोजी सुदानमधील खार्तूम विमानतळावर लक्ष्य करण्यात आलेल्या विमानांची यादी एका वेबसाइटवर आढळली जी क्रॅश झालेल्या विमानांचा डेटा ठेवते. या यादीमध्ये, व्हायरल व्हिडिओमध्ये दिसणारी सर्व विमाने पाहता येतील. जसे सुदान एअरवेज, स्कायअप एअरलाइन्स, युनायटेड नेशन्स एअर सर्व्हिस.

Conclusion

आमच्या तपासात सापडलेल्या पुराव्यांवरून, हे स्पष्ट होते की व्हायरल व्हिडिओमध्ये दिसणारी दृश्ये सुदानमधील खार्तूम विमानतळाची आहेत, जिथे १५ एप्रिल २०२३ रोजी आणि त्यानंतर झालेल्या संघर्षादरम्यान अनेक विमाने कोसळली होती. तथापि, आमच्या तपासात आम्हाला व्हायरल व्हिडिओ कधी शूट केला गेला हे कळू शकले नाही.

Our Sources
Videos uploaded by X accounts on 1st April 2025
Images posted by Getty and Spotters
Data available on aviation safety network
Report published by Reuters on 15th April 2023

(हे आर्टिकल न्यूजचेकर हिंदीसाठी रुंजय कुमार यांनी केले असून येथे वाचता येईल.)