अलिकडच्या अफगाणिस्तान संघर्षादरम्यान पाकिस्तानी सैनिक आनंद साजरा करत असल्याचा दावा करत जुना व्हिडिओ होतोय शेअर

Claim

सोशल मीडियावर एक व्हिडिओ मोठ्या प्रमाणात शेअर केला जात आहे. दाव्यानुसार, या व्हिडिओमध्ये पाकिस्तानी सैनिक अलीकडच्या अफगाणिस्तान संघर्षादरम्यान आनंद साजरा करताना दिसत आहेत.

अफगाणिस्तानने सांगितले की रात्रीच्या सीमेवरील ऑपरेशनमध्ये त्यांनी ५८ पाकिस्तानी सैनिकांची हत्या केली आणि २५ लष्करी ठाणे पिकेट जप्त केले; ते म्हणाले की हे पाऊल त्यांनी त्याच्या भूभागाच्या बारंबार होणार्‍या भिंतीभंगाच्या विरोधात उत्तर म्हणून उचलले आहे. पाकिस्तानने मात्र २३ सैनिकांच्या मृत्यूची नोंद केली असून असा दावा केला आहे की त्यांनी २०० तालिबानी आणि त्यांच्या संबद्ध दहशतवाद्यांना निष्क्रिय केले आहे.

ही लढाई त्या वेळी पेटली जेव्हा अफगाणिस्तानने पाकिस्तानवर नुकतीच काबुल व पूर्वीच्या अफगाण प्रदेशातील एका बाजारावर बॉम्बस्फोट केल्याचा आरोप केला, हा हल्ला पाकिस्तानने मान्य केलेला नाही. पाकिस्तानचे गृहमंत्री मोहसिन नकवी यांनी अफगाणी हल्ल्यांना “अनप्रोव्होक्ड” (निराधार) असल्याचे म्हटले आणि कडक प्रत्युत्तराचा इशारा दिला.

Fact

Newschecker ने या व्हायरल व्हिडिओची पडताळणी केली. व्हिडिओतील काही प्रमुख फ्रेम्स (Keyframes) वापरून रिव्हर्स इमेज सर्च करण्यात आला. या व्हायरल क्लिपच्या तपासणीत आम्हाला @captain.umar.yousafzai या युजरने 17 जून 2022 रोजी केलेली एक Facebook पोस्ट सापडली. शोधादरम्यान समोर आलेल्या पुराव्यांवरून हा व्हिडिओ जुना असल्याचं स्पष्ट झालं.

पुढील तपासणीत या व्हिडिओचा स्रोत आणखी मागे असल्याचं उघड झालं. @wakhtuna2190 या युजरने सप्टेंबर 2020 मध्ये अपलोड केलेल्या एका YouTube व्हिडिओमध्ये हीच दृश्ये दिसतात.
तसेच, @BeTechTv या चॅनेलवर 21 मार्च 2020 रोजी अपलोड केलेल्या दुसऱ्या YouTube व्हिडिओमध्येही पाकिस्तानी सैनिकांना याच क्रमाने नाचताना पाहायला मिळतं.

या निष्कर्षांवरून स्पष्ट होतं की हा व्हिडिओ अलीकडील अफगाणिस्तान–पाकिस्तान सीमेवरील संघर्षाशी संबंधित नाही. जरी आम्ही या फुटेजचा मूळ स्रोत स्वतंत्ररीत्या तपासू शकलो नाही, तरी हा व्हिडिओ किमान मार्च 2020 पासून ऑनलाइन उपलब्ध आहे हे निश्चित आहे. यावरून सिद्ध होतं की हा व्हिडिओ सध्याच्या तणावाच्या बराच आधीचा आहे आणि त्याला चुकीच्या पद्धतीने सध्याच्या परिस्थितीशी जोडून व्हायरल करण्यात येत आहे.

Sources
Facebook Post By @captain.umar.yousafzai, Dated June 17, 2022
YouTube Video By @BeTechTv, Dated March 21, 2020