पाकिस्तानमध्ये रेडिएशन गळतीचा दावा करणारे बनावट पत्र व्हायरल

Claim

पाकिस्तानने जारी केलेल्या अधिकृत पत्रात ११ मे २०२५ रोजी पाकिस्तानमध्ये रेडिएशन गळती झाल्याची पुष्टी करण्यात आली.

एक्स पोस्टचे संग्रहण येथे पाहता येईल.

आम्हाला आमच्या व्हॉट्सअप टिपलाइनवर (+91-9999499044) हा दावा पाठविण्यात आला असून सत्यता पडताळण्याची विनंती युजर्सनी केली आहे.

Fact

व्हायरल होत असलेल्या पाकिस्तानच्या कथित अधिकृत पत्राची तपासणी केल्यावर, न्यूजचेकरला असे आढळून आले की पत्रात अनेक मोठ्या चुका आहेत, ज्यावरून हे पत्र बनावट असल्याचे दिसून येते.

शीर्षलेखात “Confidential” चे स्पेलिंग.

विषय ओळीत “Northern Region” चे स्पेलिंग.

पहिल्या परिच्छेदाच्या चौथ्या ओळीत “24:55” असे म्हटले आहे. ते 00:55 असे लिहिले पाहिजे होते. कारण 24:55 ही वैध वेळ नाही. त्याच ओळीत रूटीन (routine) चे स्पेलिंग.

पहिल्या परिच्छेदाच्या दुसऱ्या ओळीत “इंडस्ट्रियलइलोजिकल” (industrialirogical) हा शब्द आहे.

शिवाय, पत्रात दिलेला @env.go.v.pk हा ईमेल डोमेन देखील वैध किंवा नोंदणीकृत नाही. पाकिस्तानमधील अधिकृत सरकारी डोमेन @gov.pk आहे.

पुढील तपासात आम्ही “रेडिओलॉजिकल सेफ्टी बुलेटिन पाकिस्तान” हे कीवर्ड गुगलवर सर्च केले. या काळात, आम्हाला पाकिस्तानी किंवा आंतरराष्ट्रीय संस्थांकडून अशा कोणत्याही प्रेस विज्ञप्तिमधून पाकिस्तानमध्ये रेडिएशन गळतीबद्दल कोणतीही अधिकृत माहिती किंवा बातमी आढळली नाही.

तथापि, व्हायरल झालेले पत्र पाकिस्तान सरकारच्या राष्ट्रीय रेडिओलॉजिकल सुरक्षा विभागाने (NRSD) जारी केल्याचा दावा आहे. मात्र न्यूजचेकरच्या तपासणीत असे आढळून आले की पाकिस्तानमधील रेडिएशन सुविधा सार्वजनिक आणि पर्यावरणीय सुरक्षितता सुनिश्चित करण्यासाठी पाकिस्तान न्यूक्लियर रेग्युलेटरी अथॉरिटी (पीएनआरए) द्वारे नियंत्रित केल्या जातात.

व्हायरल झालेल्या पत्रावर “एनआरएसडीचे महासंचालक मलिक असद रफीक” यांची अधिकृत स्वाक्षरी असल्याचा दावा आहे. गुगलवर शोध घेतल्यावर, आम्हाला NRSD नावाच्या कोणत्याही व्यक्ती किंवा संस्थेबद्दल कोणताही रेकॉर्ड किंवा रिपोर्ट सापडला नाही.

यानंतर आम्ही पाकिस्तानचे वरिष्ठ संरक्षण पत्रकार कामरान साकी यांच्याशी संपर्क साधला. त्यांनी सांगितले की हे पत्र बनावट आहे. “त्यात लिहिलेली भाषा अधिकृत नाही,” त्यांनी असेही म्हटले की, “मानवी आरोग्याचे रक्षण करण्याचे आणि असे बुलेटिन जारी करण्याचे काम पाकिस्तान पर्यावरण संरक्षण संस्था (पाक-ईपीए) करते, तेथील महासंचालक नाझिया झेब अली आहेत.”

तपासानंतर, आम्ही असा निष्कर्ष निघाला की पाकिस्तानमध्ये रेडिएशन गळतीचा दावा करणारे सोशल मीडियावर व्हायरल झालेले पत्र बनावट आहे.

Sources
Conversation with Kamran Saqi, senior defence journalist based out of Pakistan
Analysis of letter