संरक्षणमंत्र्यांच्या आदेशावरून सोनम वांगचुक यांना पुराव्याशिवाय अटक केल्याचे लडाखच्या डीजीपींनी मान्य केले?

सोशल मीडियावर फिरणाऱ्या एका व्हिडिओमध्ये लडाखचे डीजीपी एसडी सिंग जामवाल हे कबूल करत आहेत की, भारतीय संरक्षणमंत्र्यांच्या आदेशावरून कोणत्याही पुराव्याशिवाय लडाखमध्ये हिंसक संघर्ष घडवून आणणाऱ्या जमावाला चिथावणी दिल्याबद्दल कार्यकर्त्या सोनम वांगचुक यांना अटक करण्यात आली होती. 

 क्लिपमध्ये, अधिकारी असे म्हणताना ऐकू येत आहे की:

“आम्हाला माहिती आहे की लडाखमधील लोकांना त्यांचे हक्क दिले गेले नाहीत. आम्हाला सोनम वांगचुक यांच्याविरुद्ध कोणताही पुरावा मिळाला नाही. आणि ही संपूर्ण घटना भारतीय संरक्षणमंत्र्यांमुळे घडली आहे, ज्याबद्दल आम्ही काश्मीरमधील रहिवाशांची माफी मागतो.”

क्लिपमध्ये वांगचुक यांना “पुराव्याशिवाय” अटक करण्यात आल्याचे स्पष्ट केले आहे, ज्यामुळे राजकीयदृष्ट्या प्रेरित अटकेचा आभास मिळतो. 

Evidence

कोणतेही विश्वसनीय रिपोर्ट नाहीत

“डीजीपी लडाख,” “सोनम वांगचुक,” आणि “संरक्षण मंत्री” या शब्दांच्या शोधात व्हायरल क्लिपच्या दाव्यांना समर्थन देणारे कोणतेही अधिकृत विधान किंवा मीडिया रिपोर्ट न्यूजचेकरला मिळाले नाहीत.

मूळ फुटेज ट्रेस झाले

रिव्हर्स इमेज सर्चमध्ये व्हायरल व्हिडिओचा संबंध द न्यू इंडियन एक्सप्रेसच्या (२७ सप्टेंबर २०२५) रिपोर्टशी जोडला, ज्यामध्ये डीजीपींना त्याच पार्श्वभूमीवर दाखवण्यात आले आहे. 

रिपोर्टमध्ये म्हटले आहे: “लडाखचे पोलिस महासंचालक एस.डी. सिंग जमवाल यांनी शनिवारी सांगितले की, कार्यकर्त्या सोनम वांगचुक यांचे पाकिस्तानशी संबंध असल्याबद्दल चौकशी सुरू आहे. बुधवारी झालेल्या हिंसक निदर्शनामागील प्रमुख व्यक्ती वांगचुक असल्याचा आरोप पोलिस प्रमुखांनी केला. लडाखला राज्याचा दर्जा आणि सहाव्या अनुसूचीत समाविष्ट करण्याची मागणी करणाऱ्या तरुणांवर पोलिसांनी गोळीबार केला तेव्हा चार निदर्शक ठार झाले. त्यांनी निदर्शकांवर पोलिसांच्या गोळीबाराचे समर्थन केले आणि पोलिस दलाने घेतलेल्या ‘स्वसंरक्षण’ उपाययोजनांचे वर्णन केले.”

संरक्षणमंत्र्यांबद्दल व्हायरल झालेले वक्तव्य आणि पुराव्याशिवाय अटक केल्याचा दावा मूळ फुटेजमध्ये दिसत नाही.

२७ सप्टेंबर २०२५ रोजी डीजीपी जामवाल यांच्या पत्रकार परिषदेच्या एएनआयच्या लाईव्ह स्ट्रीममध्येही पुराव्याशिवाय वांगचुक यांना अटक करण्याबद्दल किंवा सरकारला दोष देण्याबद्दल कोणतेही विधान नव्हते.

एआय मॅनिपुलेशनची चिन्हे

व्हायरल क्लिपमधील ओठांच्या हालचाली अनैसर्गिक आणि जबरदस्तीने झाल्याचे दिसून आले.

मिसइन्फॉर्मेशन कॉम्बॅट अलायन्स (एमसीए) च्या डीपफेक्स अनालिसिस युनिट (डीएयू) ने, ज्यामध्ये न्यूजचेकरचा समावेश आहे, देखील क्लिपचे विश्लेषण केले. त्यांनी एआय डिटेक्शन टूल हिया वरील ऑडिओ तपासला, ज्यावरून असा निष्कर्ष निघाला की, “हा आवाज एआयने जनरेट केलेला किंवा सुधारित केलेला दिसतो” आणि तो फक्त ११% लाइव्ह मानवी मार्करशी जुळतो.

त्यांनी हाईव्ह एआय वापरून ऑडिओ आणि व्हिडिओ ट्रॅकचे देखील विश्लेषण केले. ऑडिओ क्लासिफायरने ऑडिओ “एआय नाही” असे सूचित केले असले तरी, त्याच्या डीपफेक डिटेक्टरने व्हिडिओमध्येच एआय मॅनिपुलेशनचे अनेक मार्कर ओळखले.

अधिकृत पुष्टीकरण

पीआयबी फॅक्ट चेकने स्पष्टपणे स्पष्ट केले की फुटेजमध्ये बदल करण्यात आला होता आणि डीजीपींनी कधीही पुराव्याशिवाय किंवा संरक्षण मंत्रालयाला दोषी ठरवल्याशिवाय वांगचुक यांना अटक करण्याबद्दल विधान केले नाही.

Verdict

व्हायरल क्लिपमध्ये खोटा दावा केला आहे की लडाखच्या डीजीपींनी सांगितले की सोनम वांगचुक यांना संरक्षणमंत्र्यांच्या आदेशावरून कोणत्याही पुराव्याशिवाय अटक करण्यात आली. आम्हाला हा व्हिडिओ बनावट असल्याचे आढळले.

FAQs

प्रश्न १. लडाखच्या डीजीपींनी कधी म्हटले आहे का की सोनम वांगचुक यांना पुराव्याशिवाय अटक करण्यात आली?
नाही. व्हायरल व्हिडिओ बदललेला आहे.

प्रश्न २. व्हायरल व्हिडिओ खरा होता की फेरफार केलेला?
व्हिडिओ फेरफार केलेला होता. ओठांच्या हालचाली आणि आवाजाचे मॉड्युलेशन अनैसर्गिक वाटतात आणि फेरफार झाल्याची पुष्टी झाली आहे.

प्रश्न ३. व्हिडिओ बनावट आहे हे आम्ही कसे पडताळले?
पडताळणीमध्ये द न्यू इंडियन एक्सप्रेसमधील मूळ मीडिया रिपोर्ट्स, एएनआयवर प्रसारित होणारे थेट पत्रकार परिषदा आणि एआय-आधारित डीपफेक विश्लेषण यांचा समावेश होता.

प्रश्न ४. मी एआय-फेरफार केलेले किंवा डीपफेक व्हिडिओ कसे ओळखू शकतो?
पहा:
अनैसर्गिक ओठांच्या हालचाली
आवाज जुळत नाही
पार्श्वभूमी किंवा प्रकाशयोजनेतील विसंगती
विश्वसनीय मीडिया किंवा एआय डिटेक्शन टूल्ससह पडताळणी

Sources
YouTube Video By TNIE, Dated September 27, 2025
YouTube Video By ANI, Dated September 27, 2025
X Post By PIB Fact Check, Dated September 30, 2025
DAU Analysis