શું છે નાગરિક સંશોધન બિલ ? શા માટે થઇ રહ્યો છે વિરોધ ? કોને ફરક પડવો જોઈએ ?

લોકસભામાં નાગરિકતા સુધારણા બિલ, 2019 (સીએબી) પસાર થવાને કારણે સામાન્ય રીતે અને ખાસ કરીને આસામમાં સમગ્ર ક્ષેત્રના લોકો દ્વારા ભારે વિરોધ કરવામાં આવ્યો. ઓલ આસામ સ્ટુડન્ટ્સ યુનિયન (એએએસયુ) ના માર્ગદર્શન હેઠળ ઉત્તર પૂર્વ વિદ્યાર્થી સંગઠન (NESO) એ વિરોધમાં 10 ડિસેમ્બરે “11 કલાક ‘પૂર્વોત્તર બંધ” જાહેર કર્યો. અસમ આંદોલન (1979-1985) પછી પ્રથમ વખત આસામીની ઓળખના સામૂહિક કારણોસર રાજ્યએ આટલો જબરજસ્ત સ્વયંભૂ પ્રતિસાદ જોયો છે.

જમ્મુ-કાશ્મીરમાંથી અનુચ્છેદ 370 સમાપ્ત કર્યા બાદ અને તેને બે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાં વિભાજિત કર્યા બાદ ભાજપના નેતૃત્વવાળી કેન્દ્ર સરકાર હવે વિવાદાસ્પદ નાગરિકતા સંશોધન બિલ (CAB) પર મહોર મારીને પૂર્વોત્તર ભારતના લોકોનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે. કેન્દ્રીય કૅબિનેટમાં આ બિલને મંજૂરી મળી ગઈ છે અને સોમવારે મોડી રાત્રે લોકસભામાં પણ 311-80 મતોથી પાસ થઈ ગયું.

આ બિલમાં પડોશી દેશોમાંથી શરણ માટે ભારત આવેલા હિંદુ, જૈન, બૌદ્ધ, શીખ, પારસી અને ઈસાઈ સમુદાયના લોકોને ભારતીય નાગરિકત્વ આપવાની જોગવાઈ છે. જોકે આ બિલને લઈને વિપક્ષ ખુબજ વિરોધ કરી રહ્યું છે, અને તેને બંધારણના નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરતું બિલ કહેવામાં આવી રહ્યું છે.

આમ તો નાગરિકતા સંશોધન બિલ આખા દેશમાં લાગુ થવાનું છે, પરંતુ પૂર્વોત્તર રાજ્યોના ટ્રાઈબલ એરિયા જેમાં – આસામ, મેઘાલય, મણિપુર, મિઝોરમ, ત્રિપુરા, નાગાલૅન્ડ અને અરુણાચલમાં લાગુ નહીં પડે. પરંતુ આ રાજ્યોમાં વિરોધ થવાનું કારણ એ છે કે અહીં કથિત રીતે પડોશી રાજ્ય બાંગ્લાદેશમાંથી મોટી સંખ્યામાં મુસલમાન અને હિંદુઓ ગેરકાયદે રીતે આવીને રહે છે.

વિરોધ કરનાર લોકોનો મુદ્દો એ જ છે કે વર્તમાન સરકાર હિંદુ મતદારોને પોતાના પક્ષમાં લેવાની ફિરાકમાં પ્રવાસી હિંદુઓને ભારતીય નાગરિકત્વ આપી અહીં વસવાટ સરળ બનાવવા માગે છે. ન્યુઝ સંસ્થાન ‘ધ પાયોનિયર’માં આસામમાં વિરોધ અને 18 નવેમ્બરે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીનું પૂતળું બાળ્યું હોવાના સમાચાર છપાયા છે.

અમિત શાહે કહ્યું કે સીએબીમાં ધાર્મિક ઉત્પીડનને કારણે બાંગ્લાદેશ, પાકિસ્તાન, અફઘાનિસ્તાનથી 31 ડિસેમ્બર 2014થી પહેલાંથી ભારત આવેલા હોય અને રહેતા હોય તેવા હિંદુ, શીખ, બૌદ્ધ, જૈન, પારસી અને ખ્રિસ્તીઓને નાગરિકત્વ પ્રદાન કરવાની વાત છે.

મૂળ રૂપે એનઆરસીને સુપ્રીમ કોર્ટ તરફથી આસામ માટે લાગુ કરવામાં આવી હતી. આમાં ઑગસ્ટ મહિનામાં અહીંના નાગરિકોની એક યાદી બહાર પાડવામાં આવી. પ્રકાશિત નાગરિકોની યાદીમાંથી આશરે 19 લાખ લોકોને બહાર રાખવામાં આવ્યા. જેમને યાદીમાંથી બહાર રાખવામાં આવે તેમણે યોગ્ય પ્રમાણપત્રો થકી પોતાનું નાગરિકત્વ સાબિત કરવું પડે.

હવે સરકાર દ્વારા પારીત કરવામાં આવેલ બિલ શું કહેવા માંગે છે, તેના એક-એક સંશોધનને નજીકથી જાણવાનો પ્રયાસ કરીએ

જેમાં અફઘાનિસ્તાન, બાંગ્લાદેશ અથવા પાકિસ્તાનના હિન્દુ, શીખ, બૌદ્ધ, જૈન, પારસી અથવા ખ્રિસ્તી સમુદાયના કોઈ પણ વ્યક્તિ, કે જે 31 ડિસેમ્બર, 2014 ના રોજ અથવા તે પહેલાં ભારતમાં પ્રવેશ કર્યો હોય અને જેને કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા રજા આપવામાં આવી હોય, અથવા પાસપોર્ટ અધિનિયમ1920ની કલમ 3ની પેટા કલમ (2)ની કલમ(c) હેઠળ અથવા ફોરેનર્સ એક્ટ1946ની જોગવાઈઓ હેઠળ કરવામાં આવેલ કોઈપણ અરજીને ગેરકાયદેસર સ્થળાંતર કરનાર તરીકે માનવામાં નહીં આવે.”

કેન્દ્ર સરકાર અથવા તેના વતી નિમણુંક કરાયેલ અધિકારી, અરજી કરનાર કોઈપણ વ્યક્તિને કરવામાં આવેલી અરજી અને શરતો પર પ્રતિબંધો અને સૂચવવામાં આવેલી રીતને આધિન હોઈ છે, જે અરજી કરનાર ઉલ્લેખિત વ્યક્તિને નોંધણીનું પ્રમાણપત્ર અથવા પ્રાકૃતિકરણનું પ્રમાણપત્ર આપી શકે છે.

નિર્ધારિત શરતોની પરિપૂર્ણતા અથવા ત્રીજી સૂચિની જોગવાઈઓ હેઠળ પ્રાકૃતિકરણ માટેની લાયકાતોને આધિન, પેટા કલમ (૧) હેઠળ નોંધણીનું પ્રમાણપત્ર અથવા પ્રાકૃતિકરણનું પ્રમાણપત્ર આપવામાં આવ્યું છે, તે ભારતનું નાગરિક માનવામાં આવશે.

નાગરિકત્વ (સુધારો) અધિનિયમ, 2019ની શરૂઆત અને લાગુ થયાની તારીખથી ગેરકાયદેસર સ્થળાંતર અથવા નાગરિકત્વ સંદર્ભે આ કલમ હેઠળ કોઈ વ્યક્તિ વિરુદ્ધ બાકી રહેલી કોઈપણ કાર્યવાહી તેને નાગરિકત્વ આપ્યા બાદ બાકી રહેશે નહીં. વ્યક્તિને આ કલમ હેઠળ નાગરિકત્વ માટેની અરજી કરવા માટે ગેરલાયક ઠરાવવામાં આવશે નહીં માત્ર તેના વિરુદ્ધ કાર્યવાહી બાકી હોવાના આધારે, અને કેન્દ્ર સરકાર અથવા આ વતી તે દ્વારા નિમણુંક કારાયેલ સત્તાધિકાર જમીન પરની અરજીને નકારી ન શકે.

સાથે જ આ કાયદો અસમ, મેઘાલય, મિઝોરમ અથવા ત્રિપુરાના આદિજાતિ વિસ્તારને બંધારણની છઠ્ઠી સૂચિમાં સમાવિષ્ટ અને બંગાળ પૂર્વીય સીમા નિયમન, 1873 હેઠળ સૂચિત “ઇનર લાઇન” હેઠળ આવરી લેવામાં આવેલા ક્ષેત્રને લાગુ પાડશે નહીં.

‘અફઘાનિસ્તાન, બાંગ્લાદેશ અથવા પાકિસ્તાનમાં હિન્દુ, શીખ, બૌદ્ધ, જૈન, પારસી અથવા ખ્રિસ્તી સમુદાયના વ્યક્તિ માટે, આ કલમ હેઠળ ભારતમાં રહેઠાણ અથવા સરકારમાં સેવાનો એકંદર સમયગાળો “અગિયાર વર્ષથી “પાંચ વર્ષથી”નો રાખવામાં આવ્યો છે.

SOURCE :- 
BBC GUJARATI 
dailyo.in
CITIZENSHIP BILL
INDIASPEND
NEWS REPORTS