Authors
Since 2011, JP has been a media professional working as a reporter, editor, researcher and mass presenter. His mission to save society from the ill effects of disinformation led him to become a fact-checker. He has an MA in Political Science and Mass Communication.
Claim –મુસ્લિમ ફળ વિક્રેતાઓ સફરજનમાં ઝેરનું ઇન્જેક્શન આપે છે. તેઓ હિંદુઓને વેચતા પહેલા સ્ટિકર વડે નિશાનો ઢાંકી દે છે.
Fact – ઍપલ પર દેખાતા નિશાન જીવાતો દ્વારા થતા નુકસાનના છે.
એક-મિનિટનો વિડિયોમાં કથિત રીતે એક વ્યક્તિ નાના છિદ્રોવાળા સફરજન બતાવે છે જે દેખીતી રીતે સ્ટીકરોથી ઢંકાયેલા હોય છે. સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ પર તે વાયરલ થઈ રહ્યો છે. પોસ્ટ્સમાં દાવો છે કે, વીડિયોમાં “જેહાદ”નું એક નવું સ્વરૂપ બતાવવામાં આવ્યું છે જ્યાં એક સફરજનમાં ઝેર નાખવામાં આવે છે, ત્યારબાદ માર્કેટમાં હિંદુઓને વેચતા પહેલા સ્ટીકરોથી નિશાન ઢાંકી લેવામાં આવે છે.
વીડિયોના અત્યાર સુધીમાં 1.2 મિલિયનથી વધુ વ્યૂઝ થયા છે. પોસ્ટનું આર્કાઇવ વર્ઝન અહીં જોઈ શકાય છે. અમને આ વિડિયો અમારી Whatsapp ટિપલાઈન (9999499044) પર પણ મળ્યો છે, જેમાં યુઝર્સે અમને હકીકત તપાસવાની વિનંતી કરી છે.
Fact Check/Verification
ન્યૂઝચેકરે તપાસ કરતી વખતે નોંધ્યું કે, ઘણા યુઝર્સે ધ્યાન દોર્યું હતું કે સ્ટીકરોનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે સફરજનના સડેલા ભાગને છુપાવવા માટે કરવામાં આવે છે જેથી કરીને તેને વેચી શકાય, જ્યારે અન્ય યુઝર્સે કહ્યું કે નાના છિદ્રો સામાન્ય છે અને જીવાતોને કારણે થાય છે.
ત્યારબાદ અમે શિમલાના પ્રોગ્રેસિવ ગ્રોવર્સ એસોસિએશનના પ્રમુખ લોકિન્દર સિંઘ બિષ્ટનો સંપર્ક કર્યો, જે હિમાલયન ઇકોસિસ્ટમમાં સફરજન અને અન્ય ફળો ઉગાડતા ખેડૂતોનું જૂથ છે. બિષ્ટે વાયરલ દાવાઓને ફગાવી દીધા. તેમણે તેને કાવતરું ગણાવ્યું અને કહ્યું કે તે કે છિદ્રો જંતુઓ દ્વારા થતા નુકસાનના સ્પષ્ટ સંકેત છે.
“આ [છિદ્રો] ચોક્કસપણે દુર્ગંધયુક્ત બગ [જંતુની પ્રજાતિ] દ્વારા થાય છે અને હિમાચલ પ્રદેશમાં બગીચાઓ અને ખેતરોમાં સામાન્ય ઘટના છે. ફળમાં કેલ્શિયમની ઉણપ હોવાના ગુણ હોવાની પણ શક્યતા છે. વેચાણકર્તાઓ/ઉગાડનારાઓ નુકસાનને સ્ટીકરોથી ઢાંકીને તેને ઢાંકવાનો પ્રયાસ કરે છે જેથી કરીને તેઓ વેચી શકાય. જો કોઈ વ્યક્તિ ઝેરનું ઇન્જેક્શન આપવા માંગતું હોય અને આપશે તો ફળ અંદરથી સડી જશે. જો કોઈ વ્યક્તિ કંઈક ઇન્જેક્શન આપે છે, તો તે ફળની અંદરના ભાગને સડો લગાડી દે છે, જે આ વિડિઓમાં જોવા મળતું નથી. જો તમે સફરજનને કાપો છો, તો તમે જોશો કે નુકસાન સપાટી સુધી મર્યાદિત છે અને ગુણવત્તામાં કોઈ તફાવત નથી. ઉપરાંત, સફરજનમાં તેના નીચલા ભાગમાં કુદરતી પોલાણ હોય છે જો કોઈ વ્યક્તિ ક્યારેય કંઈક ઇન્જેક્ટ કરવા માંગે છે. તે તે અંદર સડો લાવી દે છે.”
જંતુના ડંખવાળા સફરજનના ફોટા અહીં, અહીં અને અહીં જોઈ શકાય છે જે વાયરલ વિડિયોમાં દેખાતા નિશાનો જેવા જ.
એવા નિષ્ણાતોનો પણ સંપર્ક કર્યો જેમણે પુષ્ટિ કરી કે નિશાનો જંતુના ઉપદ્રવના ચિહ્નો છે.
ડૉ. ઉષા શર્મા, વરિષ્ઠ વૈજ્ઞાનિક, કૃષિ વિજ્ઞાન કેન્દ્ર, શિમલાએ જણાવ્યું કે,”મોટા ભાગે તે જંતુના કારણે થયેલું નિશાન છે અને ફળનો દેખાવ વધારવા અને વધુ સારી કિંમત મેળવવા માટે છિદ્રને ઢાંકવા માટે સ્ટીકરનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે.”
Conclusion
સફરજનમાં તેના પર જીવાતોના નિશાન સાથેનો વીડિયો ખોટા સાંપ્રદાયિક દાવા સાથે વાયરલ થયો છે. ખરેખરે દાવો ખોટો છે.
Result – False
Source
Conversation with Lokinder Singh Bisht, president of Progressive Growers’ Association, Shimla
Conversation with Dr Usha Sharma, senior scientist, Krishi Vigyan Kendra
(અહેવાલ ન્યૂઝચેકર અગ્રેંજી કુશલ એચએમ દ્વારા પણ પ્રકાશિત થયેલ છે. અંગ્રેજી અહેવાલ વાંચવા અહીં ક્લિક કરો.)
કોઈપણ શંકાસ્પદ, વાયરલ ખબર ચકાસવા અથવા કોઈ અન્ય સૂચન માટે મેઈલ કરો checkthis@newschecker.in અથવા વોટ્સએપ કરો 9999499044
Authors
Since 2011, JP has been a media professional working as a reporter, editor, researcher and mass presenter. His mission to save society from the ill effects of disinformation led him to become a fact-checker. He has an MA in Political Science and Mass Communication.
