फॅक्ट चेक: महाकुंभात १०० फूट लांबीचा साप आढळला? व्हायरल व्हिडिओचे सत्य जाणून घ्या

Claim
महाकुंभात १०० फूट लांबीचा साप आढळला.
Fact
हा दावा खोटा आहे. व्हायरल होणारे व्हिडिओ AI जनरेटेड आहेत.

प्रयागराजमध्ये आयोजित महाकुंभमेळ्याचे असल्याचे सांगणारे काही व्हिडिओ सोशल मीडियावर व्हायरल होत आहेत. महाकुंभमेळ्यात नदीत १०० फूट लांबीचा साप आढळला असा दावा केला जात आहे. तथापि, तपासादरम्यान आम्हाला आढळले की हा दावा खोटा आहे आणि व्हायरल व्हिडिओ AI द्वारे तयार केलेले आहेत.

२० जानेवारी २०२५ रोजीच्या एका इंस्टाग्राम पोस्ट (संग्रहण) मध्ये एक व्हिडिओ शेअर करण्यात आला आहे, ज्यामध्ये पाण्याखाली एक महाकाय साप दिसतो. व्हिडिओमध्ये दिसत आहे की क्रेनच्या मदतीने या महाकाय सापाला बाहेर काढले जात आहे आणि लोक व्हिडिओ बनवत आहेत. व्हिडिओवरील शब्द ‘महाकुंभ २०२५’ असे आहेत आणि व्हिडिओच्या कॅप्शनमध्ये असे लिहिले आहे की, “महाकुंभात १०० फूट लांब आणि १००० किलो वजनाचा साप सापडला – ज्यामुळे भाविकांमध्ये घबराट पसरली आहे!” अशाच आणखी व्हायरल पोस्ट येथे आणि येथे पहा.

न्यूजचेकरला आमच्या WhatsApp टीपलाइन (+91 9999499044) वर युजर्सद्वारे समान दावा प्राप्त झाला असून त्याची सत्यता तपासण्याची विनंती करण्यात आली आहे.

Fact Check/ Verification

दाव्याची पडताळणी करण्यासाठी, आम्ही गुगलवर ‘महाकुंभात सापडलेला १०० फूट लांब साप’ हे कीवर्ड शोधले. या काळात, महाकुंभात १०० फूट लांबीचा साप सापडल्याच्या दाव्याला पुष्टी देणारा कोणताही विश्वसनीय रिपोर्ट आम्हाला सापडला नाही. प्रयागराजमध्ये सुरू असलेला महाकुंभ सध्या चर्चेत आहे. अशा परिस्थितीत, जर असा साप तिथे दिसला असता तर तो चर्चेचा मोठा विषय बनला असता.

व्हायरल व्हिडिओ बारकाईने पाहिल्यानंतर आम्हाला आढळले की व्हिडिओच्या पार्श्वभूमीवर मोठ्या इमारती दिसत आहेत. प्रयागराजमध्ये अशा कोणत्याही इमारती नाहीत. व्हिडिओची पार्श्वभूमी पाहता, हे प्रयागराजचे महाकुंभ स्थळ नाही हे स्पष्ट होते. तसेच, आम्हाला लक्षात आले की व्हिडिओमधील लोकांचा आकार सतत बदलत होता. तसेच काही लोक आणि दुचाकी पुलाबाहेर जाताना दिसत आहेत. व्हिडिओमध्ये दाखवलेल्या सापाचा आकार आणि रंग देखील सतत बदलत असल्याचे दिसून येते. अशा विचित्र दृश्यांमुळे आम्हाला शंका आली की हा व्हिडिओ एआय जनरेटेड असू शकतो.

या व्हिडिओमधील एआय मॅनिप्युलेशनची चौकशी करण्यासाठी आम्ही मिसइन्फॉर्मेशन कॉम्बॅट अलायन्स (एमसीए) च्या डीपफेक अनालिसिस युनिट (डीएयू) शी संपर्क साधला आहे. त्यांना आढळले की ‘व्हिडिओमध्ये असे अनेक संकेत आहेत जे स्पष्ट करतात की हा व्हिडिओ एआय जनरेटेड आहे. १. व्हिडिओच्या पार्श्वभूमीतील लोकांचा आकार मेणबत्तीच्या ज्वालेच्या लखलखाटाप्रमाणे सतत बदलत असतो. विशेषतः त्याचे पाय धुराच्या ढगांसारखे आहेत. २. हा व्हिडिओ सिंगापूरसारख्या ठिकाणाचा असल्याचे दिसते, जे निश्चितच कुंभमेळ्याचे ठिकाण नाही. ३. स्कूपचे (साप उचलण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या पिवळ्या मशीनचे) टायर आणि खोबणी दर सेकंदाला आकार बदलत आहेत. ४. जर तुम्ही साप रेकॉर्ड करण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या दर्शकाच्या फोनवर झूम इन केले तर दृश्ये अस्पष्ट दिसतात. या सर्व गोष्टींवरून असे दिसून येते की व्हिडिओ एआय निर्मित आहे.

जेव्हा व्हिडिओंची चाचणी Was It AI, AI डिटेक्शन टूलवर केली गेली तेव्हा कीफ्रेम संकुचित करून आणि फक्त सापावर लक्ष केंद्रित करून चाचणी केली गेली, तेव्हा असे आढळून आले की ते व्हिडिओ AI द्वारे जनरेट केलेले आहेत.

पुढील तपासात जेव्हा आम्ही गुगल लेन्सच्या मदतीने व्हायरल व्हिडिओ शोधला तेव्हा आम्हाला आढळले की हा व्हिडिओ महाकुंभ सुरू होण्याच्या ९ दिवस आधी ४ जानेवारी २०२५ रोजी LindasAILive नावाच्या YouTube चॅनेलवर अपलोड करण्यात आला होता. व्हिडिओच्या कॅप्शनमध्ये असे म्हटले आहे की, “या चॅनेलवरील सर्व सामग्री केवळ मनोरंजनासाठी पूर्णपणे संगणकाद्वारे तयार केलेली आहे. कृपया हे गांभीर्याने घेऊ नका.”

LindasAILive नावाच्या या YouTube चॅनेलवर शोध घेतल्यावर आम्हाला आढळले की, ज्याचे ६ लाखांहून अधिक फॉलोअर्स आहेत, त्या चॅनेलवर महाकाय सापांचे अनेक AI जनरेटेड व्हिडिओ पोस्ट केले आहेत.

Conclusion

आमच्या तपासात असा निष्कर्ष आला की महाकुंभात १०० फूट लांबीचा साप दिसल्याचा दावा खोटा आहे. व्हायरल व्हिडिओ एआय जनरेटेड आहेत.

Result: Altered Media

Sources
Was It AI, AI detecting tool.
Video posted on the Youtube Channel LindasAILive on 4th January 2025.
Self Analysis.

(हे आर्टिकल न्यूजचेकर हिंदीसाठी कोमल सिंग यांनी केले असून येथे वाचता येईल.)

कोणत्याही संशयास्पद बातम्यांवरील तपास, दुरुस्ती किंवा इतर सूचनांसाठी, आम्हाला व्हाट्सएप करा: 9999499044 किंवा ईमेल करा: checkthis@newschecker.in. फॅक्टचेक्स आणि ताज्या अपडेटसाठी आमच्या WhatsApp चॅनेलला फॉलो करा