एआयद्वारे फेरफार केलेल्या व्हिडिओंमध्ये शाहरुख खान आणि संजय दत्त हिजाब वादावरून नितीश कुमार यांच्यावर टीका करत असल्याचा खोटा दावा व्हायरल

सोशल मीडिया युजर्स बॉलिवूड अभिनेते शाहरुख खान आणि संजय दत्त यांचे व्हिडिओ प्रसारित करत आहेत, ज्यात असा दावा केला जात आहे की, १५ डिसेंबर २०२५ रोजी पाटणा येथील एका सरकारी कार्यक्रमात बिहारचे मुख्यमंत्री नितीश कुमार यांनी कथितरित्या एका महिला डॉक्टरचा हिजाब काढल्याच्या घटनेनंतर दोघांनी नितीश कुमार यांच्यावर टीका केली आणि माफीची मागणी केली.

Evidence

कोणतेही विश्वसनीय माध्यम अहवाल किंवा अधिकृत निवेदने नाहीत

या दाव्याची पडताळणी करण्यासाठी, न्यूजचेकरने “संजय दत्त नितीश कुमार यांच्यावर टीका”, “शाहरुख खान हिजाब वाद बिहार” यांसारख्या कीवर्ड्सचा वापर करून गुगलवर शोध घेतला. आम्हाला असे कोणतेही विश्वसनीय वृत्त अहवाल आढळले नाहीत जे या दाव्यांना दुजोरा देतील.

आम्ही दोन्ही अभिनेत्यांच्या अधिकृत सोशल मीडिया खात्यांचेही पुनरावलोकन केले. शाहरुख खान किंवा संजय दत्त या दोघांनीही या प्रकरणावर सार्वजनिकरित्या कोणतीही टिप्पणी केलेली नाही.

शाहरुख खानचा मूळ व्हिडिओ २०२० सालचा आहे

व्हायरल झालेल्या शाहरुख खानच्या व्हिडिओचा उगम शोधण्यासाठी, आम्ही त्या क्लिपमधील प्रमुख फ्रेम्सवर गुगल लेन्स वापरून रिव्हर्स इमेज सर्च केला. यामुळे आम्ही मार्च २०२० मध्ये The Times of India, ABP News, National Herald यांनी प्रकाशित केलेल्या बातम्यांपर्यंत पोहोचलो, ज्यात शाहरुख खानने चाहत्यांना घरातच राहण्याचे आणि खबरदारीच्या उपाययोजनांचे पालन करण्याचे आवाहन केले होते, असे म्हटले होते.

Shah Rukh Khan ने मूळ व्हिडिओ २० मार्च २०२० रोजी, कोविड-१९ महामारीच्या काळात शेअर केला होता. या व्हिडिओमध्ये त्याने लोकांना घरातच राहण्याचे, सार्वजनिक ठिकाणी जाणे टाळण्याचे आणि चुकीच्या माहितीपासून सावध राहण्याचे आवाहन केले होते.

एआय-डिटेक्शन साधनांच्या विश्लेषणातून शाहरुख खानचा व्हिडिओ फेरफार करण्यात आल्याचे उघड

व्हायरल व्हिडिओचे बारकाईने विश्लेषण केल्यावर असे दिसून आले की, ऑडिओ शाहरुख खानच्या ओठांच्या हालचालींशी जुळत नव्हता, ज्यामुळे त्यात फेरफार झाल्याचे सूचित होते. याची पुष्टी करण्यासाठी, न्यूजचेकरने अनेक एआय डिटेक्शन साधनांचा वापर करून व्हिडिओचे विश्लेषण केले.

Hiya Deepfake Voice Detector ने या आवाजाला १०० पैकी केवळ ५ इतकाच सत्यता गुण दिला, जो कृत्रिम बुद्धिमत्तेद्वारे तयार केलेल्या फेरफाराची खूप जास्त शक्यता दर्शवतो.

Hive Moderation ने या क्लिपला ५९.४ टक्के एआय-निर्मित म्हणून ओळखले, तर, Aurigin.ai ने ऑडिओला एआय-निर्मित म्हणून चिन्हांकित केले. हे निष्कर्ष स्पष्टपणे दर्शवतात की मूळ व्हिडिओमध्ये बनावट, एआय-निर्मित व्हॉइसओव्हर जोडून त्यात बदल करण्यात आला आहे.

संजय दत्तचा हा व्हिडिओ २०१९ सालचा आहे

आम्ही संजय दत्तच्या व्हायरल व्हिडिओबद्दल असेच एक संशोधन केले. रिव्हर्स इमेज सर्चद्वारे आम्हाला २५ ऑगस्ट २०१९ रोजी Mid-Dayमध्ये प्रकाशित झालेले अहवाल, तसेच ८ ऑगस्ट २०१९ रोजी Filmy Beat या यूट्यूब चॅनलवर अपलोड केलेला व्हिडिओ सापडला. या स्रोतांनुसार, मूळ व्हिडिओमध्ये संजय दत्त त्याच्या ‘बाबा’ या मराठी चित्रपटाला दिलेल्या प्रेमाबद्दल प्रेक्षकांचे आभार मानताना दिसत आहे.

त्याने हा व्हिडिओ ८ ऑगस्ट २०१९ रोजी त्याच्या इंस्टाग्राम अकाउंटवर शेअर केला होता आणि त्याचा राजकारण किंवा बिहारचे मुख्यमंत्री नितीश कुमार यांच्याशी संबंधित कोणत्याही घटनेशी काहीही संबंध नव्हता.

एआय साधनांनी संजय दत्तचा ऑडिओ बनावट असल्याचे घोषित केले

संजय दत्तच्या व्हिडिओच्या व्हायरल झालेल्या आवृत्तीचे विश्लेषण केल्यावर, आमच्या लक्षात आले की ऑडिओ त्याच्या ओठांच्या हालचालींशी जुळत नव्हता. याची पडताळणी करण्यासाठी, ही क्लिप अनेक एआय-डिटेक्शन साधनांचा वापर करून तपासण्यात आली. Hive Moderation ने या व्हिडिओला ६८.२ टक्के एआय-निर्मित म्हणून मूल्यांकन केले. Aurigin.ai ने हा ऑडिओ १०० टक्के एआय-निर्मित असल्याचे ओळखले.

त्याचप्रमाणे, Hiya Deepfake Voice Detector ने या आवाजाला १०० पैकी केवळ १० चा सत्यता स्कोअर दिला, जो कृत्रिम बुद्धिमत्तेद्वारे फेरफार केल्याची खूप जास्त शक्यता दर्शवतो.

Verdict

हिजाब वादावरून शाहरुख खान आणि संजय दत्त यांनी बिहारचे मुख्यमंत्री नितीश कुमार यांच्यावर टीका केल्याचा दावा करणारे व्हायरल व्हिडिओ खोटे आहेत. या दोन्ही क्लिपमध्ये जुने, असंबंधित व्हिडिओ वापरले आहेत आणि त्यात नंतर एआय-निर्मित ऑडिओ जोडण्यात आला आहे.

FAQs

संजय दत्तने नितीश कुमार यांच्याकडून माफीची मागणी केली का?
नाही. या दाव्याला दुजोरा देणारे संजय दत्त यांचे कोणतेही अधिकृत विधान, मुलाखत किंवा सोशल मीडिया पोस्ट नाही.

शाहरुख खानचा व्हिडिओ खरा आहे का?
नाही. मूळ व्हिडिओ मार्च २०२० चा आहे आणि तो बिहारच्या राजकारणाशी संबंधित नसून कोविड-१९ च्या जनजागृतीशी संबंधित होता.

व्हिडिओमध्ये फेरफार कसा करण्यात आला?
मूळ व्हिडिओंचा पुनर्वापर करून, कलाकारांना या वादाशी खोट्या पद्धतीने जोडण्यासाठी कृत्रिम बुद्धिमत्तेद्वारे (AI) तयार केलेला ऑडिओ जोडण्यात आला.

Sources
Times of India report, dated 20 March 2020
ABP News report, dated 21 March 2020
National Herald report, dated 21 March 2020
X post shared by Shah Rukh Khan on 20 March, 2020
Mid-Day report, dated 25 August 2019
Video published by Filmy Beat YouTube channel on 8 August 2019
Instagram post shared by Sanjay Dutt on 8 August 2019
The Hiya Deepfake voice detector
Hive Moderation AI analysis 
Aurigin.ai audio detection