लष्करप्रमुख जनरल उपेंद्र द्विवेदी यांनी ऑपरेशन सिंदूरमध्ये २५० सैनिकांच्या हौतात्म्याचा उल्लेख केला? जाणून घ्या व्हायरल व्हिडिओचे सत्य

भारतीय लष्करप्रमुख जनरल उपेंद्र द्विवेदी यांचा एक व्हिडिओ सोशल मीडियावर या दाव्यासह शेअर केला जात आहे की त्यांनी ऑपरेशन सिंदूरमध्ये २५० सैनिकांच्या हौतात्म्याबद्दल विधान केले आहे.

तथापि, आमच्या तपासात आम्हाला आढळले की व्हायरल व्हिडिओ एडिट केलेला आहे, मूळ व्हिडिओमध्ये त्यांनी असे कुठेही म्हटले नाही, तर कारगिल विजय दिवस कार्यक्रमात त्यांनी पाकिस्तानला कडक इशारा दिला होता.

व्हायरल व्हिडिओमध्ये इंडियन एक्सप्रेस या वृत्तसंस्थेचा लोगो आहे. या २ मिनिट ११ सेकंदाच्या व्हिडिओमध्ये भारतीय लष्करप्रमुख जनरल उपेंद्र द्विवेदी असे म्हणताना ऐकू येतात की, “१९९९ मध्ये, भारतीय लष्कराने ऑपरेशन विजय अंतर्गत कारगिलच्या शिखरांवर एक अनोखा विजय मिळवला. त्या युद्धात, भारतीय लष्कराने उंच टेकड्यांवर बसलेल्या पाकिस्तानी सैनिकांना आणि घुसखोरांना हाकलून लावले आणि या बर्फाळ शिखरांवर तिरंगा फडकावला. हा तो क्षण होता जेव्हा भारताने स्पष्ट केले की त्यांच्या सीमेवरील कोणताही नापाक हेतू यशस्वी होणार नाही. भारताच्या एकता आणि अखंडतेला कोणतेही नुकसान होऊ दिले जाणार नाही”.

ते पुढे म्हणतात की, “ही परंपरा पुढे चालू ठेवत, ऑपरेशन सिंदूर दरम्यान, भारतीय सैन्याने त्याच अदम्य धैर्याने आणि दृढनिश्चयाने पाकिस्तान समर्थित दहशतवादी पायाभूत सुविधांना लक्ष्य केले आणि पाकिस्तानच्या इतर आक्रमक कारवाया प्रभावीपणे हाणून पाडून निर्णायक विजय मिळवला. नियंत्रण रेषेवर भारतीय सैन्याचे मोठे नुकसान झाले, सुमारे २५० शहीद झाले आणि आमच्या संसाधनांच्या संपूर्ण हालचालीवर पाकिस्तानी आणि चिनी उपग्रहांकडून बारकाईने लक्ष ठेवले जात होते. आम्ही शांततेला संधी दिली पण ती भ्याडपणाने वागली आणि आम्ही त्याला फक्त शौर्याने प्रत्युत्तर दिले. ऑपरेशन सिंदूर हा आमचा संकल्प, संदेश आणि उत्तर आहे. पहलगाममधील भ्याड दहशतवादी हल्ला हा संपूर्ण देशासाठी एक खोल धक्का होता, परंतु यावेळी भारताने केवळ शोक केला नाही, तर निर्णय घेतला की आता उत्तर निर्णायक असेल”.

शेवटच्या भागात ते असे म्हणताना ऐकू येतात की, “देशवासीयांच्या अढळ श्रद्धेने आणि सरकारने दिलेल्या धोरणात्मक स्वातंत्र्याने, भारतीय सैन्याने सुनियोजित, अचूक आणि निर्णायक प्रत्युत्तर दिले. ६ आणि ७ मे च्या रात्री, भारतीय सैन्याने पाकिस्तान आणि पाकव्याप्त जम्मू आणि काश्मीरमधील नऊ उच्च-मूल्यवान दहशतवादी अड्ड्यांवर हल्ला केला, ज्यामध्ये कोणत्याही निष्पाप नागरिकाचे नुकसान झाले नाही. हे केवळ एक प्रत्युत्तर नव्हते, तर दहशतवादाला पाठिंबा देणाऱ्यांना आता सोडले जाणार नाही असा स्पष्ट संदेश होता.”

हा व्हिडिओ X वर इंग्रजी कॅप्शनसह शेअर करण्यात आला आहे.

Fact Check/Verification

जनरल उपेंद्र द्विवेदी यांनी ऑपरेशन सिंदूरमध्ये २५० सैनिकांच्या हौतात्म्याबद्दल बोलल्याचा दावा असलेल्या या व्हायरल व्हिडिओची चौकशी करण्यासाठी, आम्ही प्रथम इंडियन एक्सप्रेसचे यूट्यूब अकाउंट शोधले. या दरम्यान, आम्हाला २६ जुलै २०२५ रोजी अपलोड केलेला एक व्हिडिओ आढळला. त्यातील दृश्ये व्हायरल व्हिडिओशी जुळतात. व्हिडिओसोबत असलेल्या वर्णनात असे म्हटले आहे की कारगिल विजय दिनानिमित्त, लष्कर प्रमुख जनरल उपेंद्र द्विवेदी यांनी द्रास येथील कारगिल युद्ध स्मारकात हे भाषण दिले.

सुमारे ४ मिनिटांचा हा व्हिडिओ ऐकल्यावर आम्हाला आढळले की जनरल उपेंद्र द्विवेदी ऑपरेशन सिंदूरमध्ये भारतीय सैनिकांच्या हौतात्म्याबद्दल बोलत असलेला भाग मूळ व्हिडिओत नाही. मूळ व्हिडिओमध्ये सुमारे १ मिनिट ४३ सेकंदात, जनरल उपेंद्र द्विवेदी म्हणतात की, “भारताच्या एकता आणि अखंडतेला कोणतेही नुकसान होऊ दिले जाणार नाही. ही परंपरा पुढे नेत, ऑपरेशन सिंदूर दरम्यान देखील, भारतीय सैन्याने त्याच अदम्य धैर्याने आणि दृढनिश्चयाने पाकिस्तान समर्थित दहशतवादी पायाभूत सुविधांना लक्ष्य केले आणि पाकिस्तानच्या इतर आक्रमक कारवाया प्रभावीपणे हाणून पाडून निर्णायक विजय मिळवला.

यानंतर लगेचच, जनरल उपेंद्र द्विवेदी म्हणतात, “आम्ही शांततेची संधी दिली, परंतु त्यांनी भ्याडपणाने कृत्य केले आणि आम्ही त्याचे उत्तर केवळ शौर्याने दिले. ऑपरेशन सिंदूर हा आमचा संकल्प, संदेश आणि उत्तर आहे. पहलगाममधील भ्याड दहशतवादी हल्ला हा संपूर्ण देशासाठी एक खोल आघात होता. पण यावेळी भारताने फक्त शोक केला नाही, तर आता उत्तर निर्णायक असेल असा निर्णय घेतला”.

त्याच वेळी, आम्हाला जनरल उपेंद्र द्विवेदी यांनी २६ जुलै २०२५ रोजी द्रास येथे दिलेल्या संपूर्ण भाषणाचा व्हिडिओ द प्रिंटच्या यूट्यूब अकाउंटवर अपलोड केलेला आढळला. सुमारे १० मिनिटांच्या या व्हिडिओमध्ये, आम्हाला व्हायरल व्हिडिओशी संबंधित ३ मिनिटांपासून ५ मिनिटांपर्यंतचा भाग आढळला. तथापि, या व्हिडिओमध्ये देखील, आम्हाला जनरल उपेंद्र द्विवेदी यांनी ऑपरेशन सिंदूर दरम्यान भारतीय सैनिकांच्या हौतात्म्याबद्दल बोललेला भाग सापडला नाही. आम्ही वर सांगितल्या असलेल्या गोष्टी ऐकल्या.

एवढेच नाही तर, या भागानंतर जनरल उपेंद्र द्विवेदी हे असे म्हणताना ऐकू येतात की, “भारतीय सैन्याने ७ ते ९ मे दरम्यान पाकिस्तानने केलेल्या लष्करी कारवाईला योग्य आणि अचूक प्रत्युत्तर दिले. आमचे लष्करी हवाई संरक्षण एका अजिंक्य भिंतीसारखे उभे राहिले जे कोणतेही ड्रोन किंवा क्षेपणास्त्र भेदू शकले नाही. हे सर्व संपूर्ण राष्ट्राच्या दृष्टिकोनातून घडले, जिथे लष्कर, हवाई दल, नौदल आणि इतर सरकारी आणि खाजगी विभाग एकत्र उभे राहिले, ज्यात स्वयंसेवी संस्थांचाही समावेश आहे. जे काही सैन्य भारताच्या सार्वभौमत्वाला, अखंडतेला किंवा जनतेला हानी पोहोचवण्याचा कट रचत असेल, त्यांना योग्य उत्तर दिले जाईल आणि ते करत राहतील. ही भारताची नवीन परंपरा आहे”.

आमच्या तपासात, आम्ही हे देखील शोधण्याचा प्रयत्न केला की व्हायरल व्हिडिओमध्ये ५७ सेकंद ते १ मिनिट ११ सेकंदांपर्यंतचा ऑडिओ एआय जनरेटेड आहे का? यासाठी, आम्ही तीन वेगवेगळ्या एआय डिटेक्शन टूल्ससह उक्त भाग तपासला.

एआय डिटेक्शन टूल हायव्ह मॉडरेशनने ते एआय-निर्मित असल्याचा कोणताही पुरावा दिला नाही. तथापि, डीपवेअर आणि रिसेम्बल एआयने ते एआय-निर्मित असण्याची शक्यता व्यक्त केली आहे.

Conclusion

आमच्या तपासात सापडलेल्या पुराव्यांवरून हे स्पष्ट होते की जनरल उपेंद्र द्विवेदी यांनी ऑपरेशन सिंदूरमध्ये २५० सैनिकांच्या हौतात्म्याबद्दल बोलल्याचा दावा करणारा व्हायरल व्हिडिओ एडिट केलेला आहे. व्हायरल व्हिडिओमध्ये ५७ सेकंदांपासून १ मिनिट ११ सेकंदांपर्यंतचा ऑडिओ वेगळा जोडण्यात आला आहे. मूळ व्हिडिओमध्ये त्यांनी असे काहीही म्हटलेले नाही.

Our Sources
Video Uploaded by The Indian Express on 26th July 2025
Video Uploaded by The Print on 26th July 2025

(हे आर्टिकल न्यूजचेकर हिंदीसाठी रुंजय कुमार यांनी केले असून ते येथे वाचता येईल.)