Authors
An Electronics & Communication engineer by training, Arjun switched to journalism to follow his passion. After completing a diploma in Broadcast Journalism at the India Today Media Institute, he has been debunking mis/disinformation for over three years. His areas of interest are politics and social media. Before joining Newschecker, he was working with the India Today Fact Check team.
Pankaj Menon is a fact-checker based out of Delhi who enjoys ‘digital sleuthing’ and calling out misinformation. He has completed his MA in International Relations from Madras University and has worked with organisations like NDTV, Times Now and Deccan Chronicle online in the past.
Claim
ईदच्या दिवशी दिलेल्या कुर्बानीमुळे दिल्लीचे रस्ते रक्ताने कसे लाल झाले, हे व्हिडिओमध्ये पाहायला मिळत आहे.
Fact
हा व्हिडिओ दिल्लीचा नसून बांगलादेशचा आहे.
दिल्लीशी जोडणारा एक व्हिडिओ सोशल मीडियावर चांगलाच व्हायरल होत आहे. हा व्हिडीओ एका सोसायटीचा आहे जिथे रस्त्यावर लाल रंगाचे पाणी तुंबले आहे. लोक या व्हिडिओसोबत कॅप्शनमध्ये लिहित आहेत, “ईद का नज़ारा। आज तो दिल्ली के कुछ इलाक़ों में नल से भी क़ुर्बानी का ख़ून आ रहा है।कुछ फैशनेबल कपड़े भी रंगें जा सकते हैं।”. या कॅप्शनसह हा व्हिडिओ फेसबुकवर चांगलाच व्हायरल होत आहे.
Fact Check/Verification
व्हिडिओची कीफ्रेम उलट शोधताना, आम्हाला Narayanganj Post नावाच्या बांगलादेशी वेबसाइटवरून एक लेख सापडला. व्हायरल व्हिडिओचा स्क्रीनशॉट या लेखात उपस्थित आहे. हा व्हिडिओ बांगलादेशातील नारायणगंज शहरातील अफझनगर भागातील असल्याचेही सांगण्यात आले आहे. बातम्यांनुसार, हा व्हिडिओ 29 जूनचा आहे जेव्हा ईदच्या निमित्ताने प्राण्यांची कुर्बानी देण्यात आली होती. यावेळी पाऊस झाल्याने रस्त्यावर तुंबलेले पाणी जनावरांच्या रक्ताने लाल झाले होते.
काही कीवर्डच्या मदतीने शोधल्यावर आम्हाला कळले की अनेक बांगलादेशी युजर्सनी हा व्हिडिओ 29 जून रोजी नारायणगंजचे अफझनगर येथील असे सांगत शेअर केला होता.
याशिवाय गुगल मॅपवरही अफझनगर नावाचा हा परिसर शोधला. आम्हाला सोसायटीमध्ये बांधलेल्या इमारतीचा फोटो सापडला जो व्हायरल व्हिडिओमध्ये दिसत असलेल्या इमारतीशी दृश्यमानपणे जुळतो. त्यामुळे हा व्हिडिओ अफजनगरचाच असल्याचे स्पष्ट झाले आहे.
दिल्लीतील नळातून रक्त येत असल्याच्या दाव्याबद्दल बोलायचे झाले तर यासंदर्भातील एक व्हिडिओ युट्यूबवर पाहायला मिळाला. व्हिडिओमध्ये नळामधून लाल रंगाचे पाणी बाहेर पडताना दिसत आहे. Jhalko Delhi नावाच्या यूट्यूब चॅनलने या व्हिडीओसोबत लिहिले आहे की, जहांगीरपुरीमध्ये नळातून रक्तासोबत पाणी बाहेर येताना दिसत आहे. तथापि, आम्हाला या बद्दल इतर कोणतीही माहिती मिळू शकली नाही. हा व्हिडिओ दिल्लीचा आहे की नाही याची आम्ही पुष्टी करत नाही.
Conclusion
अशा प्रकारे आमच्या तपासात हे स्पष्ट झाले आहे की व्हिडिओद्वारे दिशाभूल करणारा दावा केला जात आहे. व्हायरल झालेला व्हिडिओ दिल्लीचा नसून बांगलादेशचा आहे.
Result: Missing Context
Our Sources
Report of Narayanganj Post, published on June 29, 2023
Facebook post of June 29, 2023
Google Maps
(हे आर्टिकल सर्वप्रथम न्यूजचेकर हिंदीसाठी अर्जुन देवोडीया यांनी केले आहे.)
कोणत्याही संशयास्पद बातम्या तपासण्यासाठी, दुरुस्त्या किंवा इतर सूचनांसाठी आम्हाला व्हाट्सएप करा: 9999499044 किंवा ई-मेल करा: checkthis@newschecker.in
Authors
An Electronics & Communication engineer by training, Arjun switched to journalism to follow his passion. After completing a diploma in Broadcast Journalism at the India Today Media Institute, he has been debunking mis/disinformation for over three years. His areas of interest are politics and social media. Before joining Newschecker, he was working with the India Today Fact Check team.
Pankaj Menon is a fact-checker based out of Delhi who enjoys ‘digital sleuthing’ and calling out misinformation. He has completed his MA in International Relations from Madras University and has worked with organisations like NDTV, Times Now and Deccan Chronicle online in the past.
