युक्रेनमध्ये रशियाची लढाऊ विमाने दाखल झाल्याचा एक व्हिडिओ अनेक वृत्तवाहिन्यांनी आपल्या बातम्यांत दाखविला आहे. या व्हिडिओत काही विमानांचा ताफा आकाशात घिरट्या घालताना दिसत आहे.
फेसबुक पोस्ट इथे पहा.
साम टिव्ही सोबत झी 24 तास देखील हा व्हिडिओ आपल्या बातमीत दाखवला आहे, शिवाय सामना या दैनिकाने देखील हा व्हिडिओ ट्विट केला आहे.
Fact check/verification
युक्रेनमध्ये रशियाची लढाऊ विमाने दाखल झाल्याचा व्हिडिओ खरा आहे का याचा शोध घेण्यासाठी आम्ही व्हिडिओला अनेक कीफ्रेममध्ये विभाजित केले आणि Yandex वर शोध घेतला ज्यामुळे अनेक परिणाम दिसून आले. यात एक युट्यूब व्हिडिओ आढळला जो 2020 मधील एअर शो चा आहे त्यातील दृश्ये व्हायरल व्हिडिओतील दृश्याशी मिळतीजुळती असल्याचे आढळून आले.
YouTube वर GoOn या चॅनलेवर पोस्ट केलेला व्हिडिओ शोधण्यासाठी आम्ही दुव्याचे अनुसरण केले. रशियन भाषेत व्हिडिओच्या शीर्षकात म्हटले आहे की, रिहर्सल 05/04/2020. तुशिनोवर विमानाचे उड्डाण.परेड रिहर्सल 9 मे 2020.’ व्हिडिओ 4 मे 2020 रोजी पोस्ट करण्यात आला होता. यात परेडची तारीख 9 मे 2020 आहे.
व्हिडिओचे विश्लेषण केल्यावर, आम्हाला आढळले की ते निवासी क्षेत्रावरून अनेक विमाने उडत असल्याचे दिसते मात्र आणि 3:19 मिनिटांनी, व्हायरल व्हिडिओमध्ये दिसल्याप्रमाणे 10 विमानांची अचूक फ्रेम त्याच फॉर्मेशनमध्ये उडते.
अधिक तपास केला असता आम्हाला आढळून आले की, तुशिनो हे मॉस्कोच्या वायव्येस असणारे एक शहर आहे. आम्हाला मॉस्को टाईम्सने 5 मे, 2002 रोजी प्रकाशित केलेला अहवाल देखील सापडला, ज्यात असे म्हटले आहे की 9 मे रोजीच्या विजय दिवस परेडसाठी लष्करी विमानांनी सराव केला. हे YouTube व्हिडिओवर लिहिलेल्या परेडच्या तारखेला पुष्टी देते. लेखात रिहर्सलच्या दिवसाचा सोमवार असा उल्लेख आहे, जो 4 मे 2020 आहे, व्हिडिओ एअर शो रिहर्सलचा आहे याची पुष्टी करतो.
यावरून हे सिद्ध होते की व्हिडिओ युक्रेनमध्ये रशियाची लढाऊ विमाने दाखल झाल्याचा नाही, तर 2020 मध्ये रशियामध्ये झालेल्या एअर शोचा आहे. एअर शो रिहर्सलच्या फुटेजवर हवाई हल्ल्यांचा ऑडिओ सुपरइम्पोज करण्यात आला आहे.
Conclusion
आमच्या पडताळणीत स्पष्ट झाले की, यावरून हे सिद्ध होते की व्हिडिओ युक्रेनमध्ये रशियाची लढाऊ विमाने दाखल झाल्याचा नाही, तर 2020 मध्ये रशियामध्ये झालेल्या एअर शोचा आहे. एअर शो रिहर्सलच्या फुटेजवर हवाई हल्ल्यांचा ऑडिओ सुपरइम्पोज करण्यात आला आहे.
Result: False context/False
self analysis
कोणत्याही संशयास्पद बातमीच्या पडताळणीसाठी आम्हाला checkthis@newschecker.in वर ईमेल करा अथवा 9999499044 या व्हाट्सएप्प नंबरवर मॅसेज पाठवा
