Authors
A self-taught social media maverick, Saurabh realised the power of social media early on and began following and analysing false narratives and ‘fake news’ even before he entered the field of fact-checking professionally. He is fascinated with the visual medium, technology and politics, and at Newschecker, where he leads social media strategy, he is a jack of all trades. With a burning desire to uncover the truth behind events that capture people's minds and make sense of the facts in the noisy world of social media, he fact checks misinformation in Hindi and English at Newschecker.
Claim
एका एलियनने प्रज्ञान रोव्हर तोडून धमकीचा संदेश पाठवला आहे.
Fact
हा दावा चुकीचा आहे. प्रज्ञान रोव्हर तुटलेले नाही आणि कोणाही एलियनने इस्रोला धमकीचा संदेश पाठवला नाही. असंबंधित दृश्ये एकत्र करून व्हायरल व्हिडिओ तयार करण्यात आला आहे.
सोशल मीडियावर एक व्हिडिओ शेअर केला जात आहे ज्यात दावा केला जात आहे की एका एलियनने प्रज्ञान रोव्हर तोडले आहे आणि धमकीचा संदेश पाठवला आहे.
चांद्रयान 3 चे यशस्वी प्रक्षेपण झाल्यापासून सोशल मीडियावर त्याच्याशी संबंधित अनेक दिशाभूल करणारे दावे शेअर केले जात आहेत. कधी नासाच्या मंगळ मोहिमेशी संबंधित दृश्ये तर कधी संगणकाच्या साहाय्याने तयार केलेली दृश्ये चंद्राची असल्याचे सांगत शेअर करण्यात आले. याक्रमात, सोशल मीडिया युजर्स एक व्हिडिओ शेअर करत आहेत ज्यात दावा केला जात आहे की एलियनने प्रज्ञान रोव्हर तोडले आहे आणि धमकीचा संदेश पाठवला आहे.
Fact Check/ Verification
एलियनच्या नावाने प्रग्यान रोव्हर तोडून धमकीचा संदेश पाठवणारा हा व्हिडिओ तपासण्यासाठी आम्ही त्यात दाखवलेल्या एलियनचे चित्र गुगलवर शोधले. या प्रक्रियेत, आम्हाला समजले की व्हिडिओमध्ये काही सेकंदात दिसणारे एलियन सीन हे MeniThings नावाच्या प्रोडक्शन कंपनीने 7 जुलै 2016 रोजी YouTube वर प्रकाशित केलेल्या व्हिडिओमधून घेतले आहे.
Google वर व्हिडिओची इतर दृश्ये शोधताना, आम्हाला आढळले की त्यातील बरीच दृश्ये 23 ऑगस्ट 2023 रोजी The Tribune ने प्रकाशित केलेल्या व्हिडिओमधून घेतली आहेत. उदाहरणार्थ, व्हायरल व्हिडिओमध्ये 4 मिनिटे 1 सेकंदावर दाखवलेले दृश्य The Tribune ने प्रकाशित केलेल्या व्हिडिओमध्ये 5 मिनिटे 1 सेकंदानंतर दाखवलेल्या दृश्यावरून घेतले आहे. व्हिडिओमध्ये 4 मिनिटे 4 सेकंदावर दाखवण्यात आलेले दृश्य 14 मिनिटे 27 सेकंदांनंतर द ट्रिब्यूनने प्रकाशित केलेल्या व्हिडिओमध्ये दाखविलेल्या दृश्यातून घेतले आहे.
याव्यतिरिक्त, आम्ही इस्रोची अधिकृत सोशल मीडिया पृष्ठे शोधली. या प्रक्रियेत, आम्हाला 22 सप्टेंबर 2023 रोजी संस्थेने शेअर केलेले एक ट्विट प्राप्त झाले, ज्यामध्ये असे सांगण्यात आले आहे की विक्रम लँडर आणि प्रज्ञान रोव्हर यांच्याशी संपर्क साधण्याचा प्रयत्न केला गेला आहे, परंतु अद्याप दोघांकडून कोणताही संकेत मिळालेला नाही. . दोघांशी संपर्क साधण्याचे प्रयत्न सुरू राहणार असल्याचेही संस्थेने म्हटले आहे. इस्रोच्या या ट्विटवरून हे स्पष्ट झाले आहे की विक्रम लँडर किंवा प्रज्ञान रोव्हर शीतनिद्रा (hibernation) मध्ये गेल्यापासून सिग्नल मिळालेले नसले तरी ते तुटले आहेत असे नाही.
Conclusion
अशाप्रकारे, आमच्या तपासात हे स्पष्ट झाले आहे की, प्रज्ञान रोव्हर तोडणाऱ्या एलियनच्या नावाने शेअर केलेला दावा खोटा आहे. वास्तविक हा व्हायरल व्हिडिओ असंबंधित दृश्यांना जोडून बनवण्यात आला आहे. ISRO ने 23 सप्टेंबर 2023 रोजी शेअर केलेल्या ट्विटमध्ये दोघांशी संपर्क प्रस्थापित करण्यासाठी सतत प्रयत्न सुरू असल्याची माहिती दिली आहे.
Result: False
Our Sources
Video published by MeniThings on 7 July, 2016
Video published by The Tribune on 23 August, 2023
Tweet shared by ISRO on 22 September, 2023
(हे आर्टिकल न्यूजचेकर हिंदीसाठी सौरभ पांडे यांनी केले आहे.)
कोणत्याही संशयास्पद बातम्यांवरील तपास, दुरुस्ती किंवा इतर सूचनांसाठी, आम्हाला व्हाट्सएप करा: 9999499044 किंवा ईमेल करा: checkthis@newschecker.in
फॅक्टचेक्स आणि ताज्या अपडेटसाठी आमच्या WhatsApp चॅनेलला फॉलो करा
Authors
A self-taught social media maverick, Saurabh realised the power of social media early on and began following and analysing false narratives and ‘fake news’ even before he entered the field of fact-checking professionally. He is fascinated with the visual medium, technology and politics, and at Newschecker, where he leads social media strategy, he is a jack of all trades. With a burning desire to uncover the truth behind events that capture people's minds and make sense of the facts in the noisy world of social media, he fact checks misinformation in Hindi and English at Newschecker.
