Authors
Pankaj Menon is a fact-checker based out of Delhi who enjoys ‘digital sleuthing’ and calling out misinformation. He has completed his MA in International Relations from Madras University and has worked with organisations like NDTV, Times Now and Deccan Chronicle online in the past.
Claim
“रोव्हरच्या टायर्सवर या प्रतिमेची छाप असल्यामुळे ही अशोक स्तंभाची प्रतिमा आज चंद्राच्या पृष्ठभागावर कायमस्वरूपी छापली गेली आहे
चंद्रावर हवा नसल्यामुळे या खुणा हजारो वर्षे चंद्रावर अशाच राहतील.”
ही प्रतिमा सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म आणि व्हॉट्सअपसारख्या मेसेंजर प्लॅटफॉर्मवर व्हायरल होत आहे.
न्यूजचेकरला आमच्या WhatsApp टीपलाइन (+91 9999499044) वर अनेक युजर्सद्वारे समान दावा प्राप्त झाला असून त्याची सत्यता तपासण्याची विनंती करण्यात आली आहे.
Fact
न्यूजचेकरने चंद्रावरील राष्ट्रीय चिन्हाचा ठसा दाखविण्याचा दावा करणाऱ्या प्रतिमेची तपासणी केली. व्हायरल होत असलेल्या प्रतिमेचे जवळून निरीक्षण केल्यावर, प्रतिमेच्या तळाशी डाव्या कोपऱ्यात एक वॉटरमार्क आढळला, ज्यावर “Krishanshu Garg” असे लिहिले आहे.
एक सुगावा घेऊन, आम्ही Twitter वर Krishanshu Garg शोधले. आम्हाला @KrishanshuGarg हँडल असलेले प्रोफाइल सापडले.
आम्हाला तत्सम पोस्ट्सची अनेक उत्तरे सापडली, जिथे Krishanshu ने हे निदर्शनास आणून दिले आहे की प्रतिमा ही एक कलाकृती आहे.
त्यानंतर आम्ही लखनौ येथील अंतराळप्रेमी Krishnashu यांच्याशी संपर्क साधला, ज्यांनी पुन्हा एकदा पुनरुच्चार केला की ही प्रतिमा एक कलाकृती आहे आणि चंद्राच्या पृष्ठभागावरील प्रज्ञान रोव्हरच्या चाकांची वास्तविक छाप नाही.
“यावेळी चांद्रयान-३ बद्दल सगळेच उत्सुक आहेत. ISRO ला शुभेच्छा देण्यासाठी लोकांनी VL ची कलाकृती चंद्रावर आधीच उतरवली होती. मी बॉक्सच्या बाहेर विचार केला आणि ISRO ने पुष्टी केल्यानुसार प्रज्ञान रोव्हर मागे सोडेल अशा छापांचे संपादन केले आणि लँडिंगसाठी काउंटडाउन म्हणून वापरले आणि “याची प्रतीक्षा करू शकत नाही” असे ट्विट केले…. माझा हेतू कोणत्याही प्रकारच्या खोट्या बातम्या पसरवण्याचा कधीच नव्हता, मी काउंटडाउन स्टोरी लँडिंगच्या 10 तास आधी पोस्ट केली होती पण मला माहित नव्हते की लोक ही प्रतिमा अशी पसरवतील. मलाही धक्का बसला आहे. मी ते फोटोशॉप वापरून बनवले,” त्यानी न्यूजचेकरला सांगितले.
आम्हाला Krishnashu च्या इंस्टाग्राम पेजच्या हायलाइट विभागातही तीच प्रतिमा सापडली. अधिक तपास केल्यावर, आम्हाला गुजरातचे मंत्री हर्ष संघवी यांचे एक ट्विट आढळले, ज्यांनी प्रज्ञान रोव्हरच्या चाकाच्या प्रतिमा शेअर केल्या, ज्यामध्ये ISRO लोगो आणि राष्ट्रीय चिन्ह आहे. परंतु हे व्हायरल प्रतिमेपेक्षा वेगळे आहे, महत्वाचे आहे की व्हायरल होणारी प्रतिमा ही चंद्रावर उमटला जाणारा वास्तविक ठसा नसून ती एक कलात्मक प्रतिमा आहे.
Result: Missing Context
Sources
Responses by Krishanshu Garg on his Twitter page @KrishanshuGarg
Tweet by Gujarat Minister Harsh Sanghavi, dated July 14, 2023
Responses by Krishanshu Garg to Newschecker
(हे आर्टिकल न्यूजचेकर इंग्रजीसाठी सर्वप्रथम पंकज मेनन यांनी केले आहे.)
कोणत्याही संशयास्पद बातम्या तपासण्यासाठी, दुरुस्त्या किंवा इतर सूचनांसाठी आम्हाला व्हाट्सअप करा: 9999499044 किंवा ई-मेल करा: checkthis@newschecker.in
Authors
Pankaj Menon is a fact-checker based out of Delhi who enjoys ‘digital sleuthing’ and calling out misinformation. He has completed his MA in International Relations from Madras University and has worked with organisations like NDTV, Times Now and Deccan Chronicle online in the past.
