Authors
Since 2011, JP has been a media professional working as a reporter, editor, researcher and mass presenter. His mission to save society from the ill effects of disinformation led him to become a fact-checker. He has an MA in Political Science and Mass Communication.
Claim
राहुल गांधींनी 50 आणि 15 ची बेरीज 73 सांगितली.
Fact
नाही, व्हायरल व्हिडीओ एडिटेड आहे.
काँग्रेस नेते आणि खासदार राहुल गांधी यांचा एक व्हिडिओ सोशल मीडियावर व्हायरल होत आहे. राहुल गांधींनी 50 आणि 15 ची बेरीज 73 असल्याचे सांगितल्याचा दावा करत व्हिडिओ शेअर केला जात आहे.
मात्र, आमच्या तपासणीत आम्हाला आढळून आले की, व्हायरल व्हिडिओ एडिट केला आहे. मूळ व्हिडिओमध्ये राहुल गांधी यांनी देशातील मागास, दलित आणि आदिवासी लोकसंख्येचा उल्लेख करताना 50, 15 आणि 8 ची बेरीज 73 असल्याचे सांगितले होते.
व्हायरल व्हिडिओ 21 सेकंदांचा आहे, ज्यामध्ये “कितने हुए.. बताओ 50 और 15 कितना हुआ 73… सेवेंटी थ्री”. असे म्हणताना ऐकू येत आहे. राहुल गांधींना साधी बेरीजही करता येत नसल्याचा दावा करत हा व्हिडिओ शेअर करण्यात आला आहे.
हा व्हिडिओ सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म X वर शेअर करण्यात आला आहे.
Fact Check/ Verification
Newschecker ने व्हायरल व्हिडिओची तपासणी करण्यासाठी, प्रथम संबंधित कीवर्डच्या मदतीने X वर शोधले. यावेळी, आम्हाला 8 फेब्रुवारी 2023 रोजी काँग्रेस पक्षाच्या अधिकृत खात्यावरून ट्विट केलेला सुमारे 4 मिनिटांचा व्हिडिओ सापडला. या व्हिडिओमध्ये व्हायरल झालेल्या व्हिडिओचा भागही होता.
व्हिडीओमध्ये राहुल गांधी देशातील जात जनगणनेचा संदर्भ देताना म्हणतात, “ओरिसामध्ये एका पत्रकाराने मला विचारले की राहुल जी, तुम्ही जात जनगणनेबद्दल बोलत आहात. मागासलेल्यांना त्यांचे हक्क मिळाले पाहिजेत असे तुम्ही प्रत्येक भाषणात सांगत आहात. दलित-आदिवासींना हक्क मिळाले पाहिजेत, यामुळे देशाचे विभाजन होत नाही का?
राहुल गांधी पुढे म्हणाले, “मी त्यांना आणखी एक प्रश्न विचारला की या संपूर्ण पत्रकार परिषदेला अनेक पत्रकार आणि कॅमेरामन आले आहेत. संपूर्ण यंत्रणा आहे. या व्यवस्थेत किती आदिवासी आणि मागासलेले लोक आहेत? राष्ट्रीय माध्यमातील किती वृत्तपत्र मालक मागास, दलित आणि आदिवासी वर्गातील आहेत? यावर तो गप्प बसला. मी त्याला सांगितले की, देशाचा किमान 50% भाग मागासलेला आहे. हे कोणालाच माहीत नाही कारण 2011 मध्ये जे आकडे आम्ही तयार केले होते ते नरेंद्र मोदींनी सार्वजनिक केले नाहीत. मात्र 50 ते 55 टक्के लोक मागासवर्गीय असल्याचे सांगितले जाते. 15% दलित आहेत. 8 टक्के आदिवासी आहेत. पुढे, राहुल गांधी प्रश्नार्थक पद्धतीने म्हणतात, “किती झाले… मला सांगा, 50, 15 आणि 8 किती झाले… 73… सेवेंटी थ्री”.
तपासादरम्यान, आम्हाला राहुल गांधींच्या अधिकृत फेसबुक अकाऊंटवर या भाषणाचा एक दीर्घ व्हिडिओ देखील सापडला आहे. सुमारे 36 मिनिटांच्या या व्हिडीओमध्ये तो भाग 19 मिनिटांवर आहे, ज्यामध्ये राहुल गांधींना 50, 15 आणि 8 ची बेरीज 73 असल्याचे सांगताना ऐकू येते. या वेळी, या गोष्टी छत्तीसगडच्या रायगडमध्ये भारत जोडो न्याय यात्रेच्या प्रवेशावेळी आयोजित केलेल्या जाहीर सभेत राहुल गांधींनी सांगितल्याचेही आम्हाला आढळून आले.
याशिवाय, आम्हाला व्हायरल व्हिडिओचा संपूर्ण भाग 8 फेब्रुवारी 2023 रोजी राहुल गांधींच्या यूट्यूब पेजवरून केलेल्या LIVE मध्येही सापडला, जो सुमारे 19 मिनिटांवर ऐकला जाऊ शकतो.
Conclusion
आमच्या तपासात मिळालेल्या पुराव्यांवरून हे स्पष्ट झाले आहे की व्हायरल व्हिडिओ एडिटेड आहे. मूळ व्हिडिओमध्ये राहुल गांधी म्हणाले होते की 50, 15 आणि 8 ची बेरीज 73 आहे.
Result: Altered Photo/ Video
Our Sources
Video Tweeted by INC official account on 8th Feb 2023
Video shared by Rahul Gandhi FB account on 8th Feb 2023
Video premiered by Rahul Gandhi Youtube account on 8th Feb 2023
कोणत्याही संशयास्पद बातम्यांवरील तपास, दुरुस्ती किंवा इतर सूचनांसाठी, आम्हाला व्हाट्सएप करा: 9999499044 किंवा ईमेल करा: checkthis@newschecker.in. फॅक्टचेक्स आणि ताज्या अपडेटसाठी आमच्या WhatsApp चॅनेलला फॉलो करा
Authors
Since 2011, JP has been a media professional working as a reporter, editor, researcher and mass presenter. His mission to save society from the ill effects of disinformation led him to become a fact-checker. He has an MA in Political Science and Mass Communication.
