Authors
Vasudha noticed the growing problem of mis/disinformation online after studying New Media at ACJ in Chennai and became interested in separating facts from fiction. She is interested in learning how global issues affect individuals on a micro level. Before joining Newschecker’s English team, she was working with Latestly.
Claim
बीबीसीच्या एका सर्वेक्षणात आगामी विधानसभा निवडणुकीत 140 पेक्षा जास्त जागा जिंकून कर्नाटकात भाजप पुन्हा सत्तेत येण्याचा अंदाज वर्तवला आहे.
Fact
बीबीसीशी संबंधित वेबसाइट्स आणि सोशल मीडिया हँडलद्वारे कसून शोध घेतल्यावर असे कोणतेही सर्वेक्षण मिळाले नाही. 2018 च्या कर्नाटक विधानसभेच्या निवडणुकीपूर्वीही बीबीसीच्या नावे असे बनावट सर्वेक्षण व्हायरल झाले होते.
कर्नाटक विधानसभा निवडणुकीच्या तोंडावर, बीबीसीच्या नावे एक कथित मतदानपूर्व सर्वेक्षण सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर व्हायरल झाले आहे. कथित सर्वेक्षणात कर्नाटकात भाजपच्या “प्रचंड बहुमताने” पुन्हा सत्तेवर येण्याचा अंदाज वर्तवण्यात आला आहे. त्यात भाजपला 140 हून अधिक जागा मिळतील, तर काँग्रेसला 58 ते 66 जागा आणि जेडीएसला 22 ते 29 जागा मिळतील असे म्हटले आहे. पोस्ट राज्यभरात अंदाजित जागा मिळण्याच्या “प्रदेशनिहाय टॅली”चा तपशील देते, त्यानंतर “निरीक्षण” ठळकपणे दर्शविते की राज्यात भाजपसाठी काय कामाला आले आणि कॉंग्रेसला “उद्ध्वस्त” करण्यात कोणता फॅक्टर जबाबदार ठरला.
बीबीसीचे कथित सर्वेक्षण फेसबुकवर घिरट्या घालत आहे.
अशा पोस्ट इथे, इथे आणि इथे बघता येतील.
व्हायरल पोस्टची दुसरी आवृत्ती सांगते की, “*BBC Survey: BJP will return to power in Karnataka with massive majority, Surveys say Rulling Party will win 140+ seats in Karnataka polls* https://bbc.com/hindi/topics/c340qr11vwyt *Congress leaders have a war to fight among themselves before the battle with BJP,* (sic)” हा संदेश ट्विटरवर शेअर केला जात आहे.
अशा ट्विटच्या संग्रहित आवृत्त्या येथे, येथे आणि येथे पाहिल्या जाऊ शकतात.
न्यूजचेकरला आमच्या WhatsApp टिपलाइन (+91-9999499044 ) वर देखील व्हायरल “सर्वेक्षण” प्राप्त झाले आहे ज्यात तथ्य तपासण्याची विनंती केली गेली आहे.
Fact Check/ Verification
व्हायरल पोस्टचे काळजीपूर्वक विश्लेषण केल्यावर, आम्हाला लेखनात व्याकरणाच्या आणि विरामचिन्हांच्या अनेक चुका आढळल्या. याव्यतिरिक्त, “ruling” पार्टी चे “rulling” असे चुकीचे स्पेलिंग केले गेले आहे. पुढे, व्हायरल पोस्टमधील “प्रदेशनिहाय टॅली” मध्ये मुंबई कर्नाटक आणि हैदराबाद कर्नाटक प्रदेशांसाठी सीट ब्रेकअपची यादी आहे, तथापि राज्य सरकारने त्यांचे अनुक्रमे “कित्तूर कर्नाटक” आणि “कल्याण कर्नाटक” असे नामकरण केले आहे. पोस्टची भाषा आणि शैलीही शंका निर्माण करतात.
आम्ही व्हायरल पोस्टमध्ये सामायिक केलेल्या लिंकची तपासणी केली, ज्याने आम्हाला बीबीसी न्यूज हिंदीच्या अधिकृत वेबसाइटवरील “कर्नाटक” शी संबंधित स्टोरींशी संबंधित लँडिंग पृष्ठावर नेले. आम्ही वेबपृष्‍ठावर नजर टाकली, परंतु 2023 च्या कर्नाटक निवडणुकांबाबत असे कोणतेही सर्वेक्षण आढळले नाही.
बीबीसीच्या इंग्रजी भाषेच्या वेबसाइटवरही असे कोणतेही सर्वेक्षण आढळले नाही. बीबीसी वेबसाइटवर “कर्नाटक” आणि “सर्वेक्षण” साठी कीवर्ड शोधाने कोणतेही संबंधित परिणाम दिले नाहीत.
यानंतर, आम्ही बीबीसी न्यूज हिंदी आणि बीबीसी न्यूज इंडियाच्या ट्विटर हँडलना सुद्धा स्कॅन केले, ज्यात कर्नाटकमधील मतदानपूर्व सर्वेक्षणाचा कोणताही उल्लेख नाही.
2023 च्या कर्नाटक विधानसभा निवडणुकीपूर्वी जुने एम.ओ
त्यानंतर आम्ही ट्विटरवर “BBC,” “कर्नाटक” आणि “सर्वेक्षण” पाहिले, ज्यात @BBCNewsPR द्वारे 7 मे, 2018 रोजी एक पोस्ट टाकली गेली. या ट्विटमध्ये कर्नाटक निवडणुकीच्या सर्वेक्षणाचे श्रेय देणार्‍या व्हॉट्सअप संदेशाची स्क्रीनग्राब होती आणि त्याला “बनावट” असे संबोधले आहे. “बीबीसी भारतात निवडणूकपूर्व सर्वेक्षणे करत नाही,” असे ट्विट सांगते. महत्वाचे म्हणजे, 2018 च्या कर्नाटक विधानसभा निवडणुकीपूर्वीही असे बनावट मूल्यांकन व्हायरल झाले होते. हे प्रकर्षाने कळविण्यात आले आहे.
मे 2018 मध्ये, बीबीसी न्यूज इंडियाने देखील ट्विटद्वारे स्पष्ट केले आहे की, “कर्नाटक निवडणुकीवरील एक बनावट सर्वेक्षण व्हॉट्सअपवर फिरत आहे आणि बीबीसी न्यूजकडून असल्याचा दावा केला जात आहे. आम्ही हे पूर्णपणे स्पष्ट करू इच्छितो की ते #बनावट आहे आणि BBC कडून आलेले नाही. बीबीसी भारतात निवडणूकपूर्व सर्वेक्षण करत नाही. #fakenews.”
पुढे, सध्याच्या व्हायरल पोस्टमध्ये सीट ब्रेकअपची यादी करताना समभुज चौकोनाच्या आकाराच्या चिन्हांचा वापर आणि 2018 च्या संदेशात समभुज चौकोन/तारा/वर्तुळ चिन्हांचा समान वापर आमच्या लक्षात आला. विशेष म्हणजे, व्हायरल पोस्टमधील अनेक वाक्यांच्या सुरूवातीस आणि शेवटी तारांकन चिन्ह (*) सूचित करते की ते व्हाट्सएप संदेश म्हणूनच तयार केले गेले आहे.
न्यूजचेकरने बीबीसीकडे या प्रकरणाचे स्पष्टीकरण मागितले आहे. त्यांच्याकडून प्रतिसाद मिळाल्यावर लेख अपडेट केला जाईल.
Conclusion
त्यामुळे आगामी कर्नाटक विधानसभा निवडणुकीत भाजपच्या विजयाचे भाकीत करणारी बीबीसीच्या सर्वेक्षणाची व्हायरल पोस्ट बनावट आहे असा निष्कर्ष आमच्या तपासात निघाला आहे.
Result: False
Sources
Official Website Of BBC News Hindi
Official Website Of BBC
Tweet By @BBCNewsPR, Dated May 7, 2018
Self Analysis
(हे आर्टिकल सर्वप्रथम न्यूजचेकर इंग्रजीसाठी वसुधा बेरी यांनी केले असून इथे वाचता येईल.)
कोणत्याही संशयास्पद बातम्या तपासण्यासाठी, दुरुस्त्या किंवा इतर सूचनांसाठी आम्हाला व्हाट्सएप करा: +91 9999499044 किंवा ई-मेल करा : checkthis@newschecker.in
Authors
Vasudha noticed the growing problem of mis/disinformation online after studying New Media at ACJ in Chennai and became interested in separating facts from fiction. She is interested in learning how global issues affect individuals on a micro level. Before joining Newschecker’s English team, she was working with Latestly.
