Authors
Vasudha noticed the growing problem of mis/disinformation online after studying New Media at ACJ in Chennai and became interested in separating facts from fiction. She is interested in learning how global issues affect individuals on a micro level. Before joining Newschecker’s English team, she was working with Latestly.
Pankaj Menon is a fact-checker based out of Delhi who enjoys ‘digital sleuthing’ and calling out misinformation. He has completed his MA in International Relations from Madras University and has worked with organisations like NDTV, Times Now and Deccan Chronicle online in the past.
पोलिसांद्वारे किशोरवयीन मुलाच्या हत्येवरून फ्रान्समध्ये व्यापक अशांतता पसरली असताना, सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म्स या देशात मोठ्या प्रमाणात दंगल दर्शविण्याचा दावा करणार्‍या व्हिज्युअलने व्यापलेले आहेत. न्यूजचेकरने अशा चार व्हिडिओंची तपासणी केली आणि ते खोट्या संदर्भाने शेअर केले गेले असल्याचे आढळले.
फ्रान्स मधील निषेधाचे कारण काय?
अल्जेरियन वंशाच्या नाहेल या १७ वर्षीय मुलाची गेल्या आठवड्यात पॅरिस उपनगरातील नॅन्टेरे येथे वाहतूक थांब्यावर एका पोलिस अधिकाऱ्याने गोळ्या झाडून हत्या केल्याचा आरोप असून फ्रान्समध्ये मोठ्या प्रमाणावर निदर्शने आणि दंगली उसळल्या आहेत.
Claim 1
फ्रान्समधील ग्रिग्नी येथे दंगलखोरांनी निवासी इमारतीला आग लावली.
अशा पोस्ट इथे, इथे आणि इथे पाहता येतील.
Fact Check/ Verification
न्यूजचेकरने व्हायरल पोस्टच्या टिप्पणी विभागाची पडताळणी करून सुरुवात केली जिथे आम्ही एका युजरने फ्रेंच प्रकाशन Le Parisien द्वारे केलेल्या ट्विटचा स्क्रीनशॉट शेअर करताना दिसले, तेथे हा दावा खोटा असल्याचे स्पष्ट केले आहे.
लेखात स्पष्टीकरणाचे श्रेय Prefecture of Essonne च्या अधिकृत हँडलला दिले गेले, ज्याने बातम्या खोट्या असल्याचे म्हटले.
त्यामुळे फ्रान्समधील दंगलखोरांनी निवासी इमारतीला आग लावल्याचा व्हायरल दावा खोटा आहे.
Result: False
Claim 2
आगीत अनेक गाड्यांचा आगीत भस्मसात होतानाचा एक व्हिडिओ सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर व्हायरल होत आहे, युजर्सनी दावा केला आहे की फ्रान्समधील दंगलखोरांनी पार्किंगची जागा जाळली आहे.
अशा पोस्ट इथे, इथे आणि इथे पाहता येतील.
Fact Check/ Verification
व्हायरल फुटेजच्या कीफ्रेम्सवर Google लेन्सच्या शोधामुळे आम्हाला @JaceyKnowles यांनी २८ एप्रिल २०२३ रोजी केलेल्या ट्विटकडे नेले. खात्याने @westaustralian ने त्यांच्या वर्तमानपत्राचे पहिले पान घेऊन केलेल्या ट्विटला प्रतिसाद म्हणून व्हायरल फुटेज शेअर केले होते. वृत्तपत्रात पार्किंगमध्ये आग लागल्याची अशीच प्रतिमा दर्शविली होती.
एक सुगावा घेऊन, आम्ही Google वर “ऑस्ट्रेलिया,” “पार्किंग लॉट” आणि “फायर” शोधले. ज्यामुळे आम्हाला 7NEWS ऑस्ट्रेलियाने २९ एप्रिल २०२३ रोजीचा व्हिडिओ रिपोर्ट सापडला. व्हायरल व्हिडिओसारखेच फुटेज घेऊन, रिपोर्टमध्ये म्हटले आहे, “पर्थमधील लिलावाच्या आवारात आग लागल्याने शेकडो कार आगीच्या भक्ष्यस्थानी पडल्या आहेत. आग आटोक्यात आणण्यासाठी अग्निशमन दलाच्या जवानांनी तासनतास प्रयत्न केले. किंबहुना टायर आणि इंधनाच्या टाक्यांचा स्फोट झाल्याचा आवाज किलोमीटरपर्यंत ऐकू येत होता.”
२९ एप्रिल २०२३ रोजीच्या आगीच्या घटनेबाबत द गार्डियनने दिलेल्या रिपोर्टमध्ये @JaceyKnowles द्वारे केलेले व्हायरल फुटेज असलेले ट्विट समाविष्ट केले आहे.
एप्रिलमध्ये पर्थमधील लिलाव यार्डमध्ये आग लागल्याची बातमी इतर अनेक वृत्तवाहिन्यांनी दिली होती. असे रिपोर्ट येथे, येथे आणि येथे पाहिले जाऊ शकतात.
म्हणून, आम्हाला आढळले की ऑस्ट्रेलियाच्या पर्थमधील लिलाव यार्डमध्ये लागलेल्या आगीचा जुना व्हिडिओ फ्रान्समध्ये सुरू असलेल्या दंगलीशी खोटा संबंध जोडून शेयर केला जात आहे.
Result: False
Claim 3
मुखवटा घातलेल्या पुरुषांच्या गटाचा शस्त्रास्त्रे दाखवताना आणि खुलेआम हवेत गोळीबार करतानाचा व्हिडिओ सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर व्हायरल होत आहे. व्हिडिओ शेअर करणाऱ्यांनी त्याचा संबंध फ्रान्समध्ये सुरू असलेल्या दंगलीशी जोडला आहे आणि असा दावा केला आहे की, “सशस्त्र दंगलखोर फ्रान्समध्ये शस्त्रास्त्रे दाखवताना.”
अशा पोस्ट इथे, इथे आणि इथे पाहता येतील.
Fact Check/ Verification
आम्ही Google लेन्सवर फुटेजच्या मुख्य फ्रेम्स पाहिल्या, आणि 18 एप्रिल 2021 रोजीची एक Reddit पोस्ट सापडली. व्हायरल फुटेजमधून स्क्रीनग्राब घेऊन, पोस्टमध्ये “Chechen diaspora in Dijon.” चा समावेश असलेल्या एका घटनेचे तपशीलवार वर्णन केले आहे.
एक सुगावा घेऊन, आम्ही Google वर “चेचेन,” “डीजॉन स्ट्रीट्स” आणि “आर्म्स” हे कीवर्ड पाहिले ज्यात डेली मेलने १६ जून २०२० रोजी प्रसिद्ध केलेला एक रिपोर्ट मिळाला. व्हायरल फुटेज घेऊन, रिपोर्टमध्ये विस्ताराने सांगितले की, “France’s gendarmerie flooded into Dijon today after Chechen gangs were filmed firing assault rifles in the air as they prepared to carry out ‘revenge attacks’. Horrifying videos released on social media show the well-armed masked men – who also brandish pistols – in the eastern city, 200 miles from Paris.”
रिपोर्टमध्ये पुढे म्हटले आहे की स्त्रोतानुसार “मुळत: हा त्रास गेल्या बुधवारी १६ वर्षीय चेचेनवरील हल्ल्यामुळे झाला होता. ज्याचा ‘हत्येचा प्रयत्न’ म्हणून तपास केला जात आहे.”
१६ जून २०२० रोजीच्या फ्रान्स24 च्या रिपोर्टमध्ये असे म्हटले आहे की, “पोलिस सूत्रांनी सांगितले की (डीजॉनमध्ये) अशांतता १० जून रोजी चेचन समुदायाच्या १६ वर्षीय सदस्यावर झालेल्या हल्ल्यामुळे झाली होती. चेचन डायस्पोरा सदस्यांनी तेव्हा हल्ल्याचा बदला घेण्यासाठी प्रतिहल्ले केले.”
अर्थात, एक जुना व्हिडिओ संदर्भ बदलून शेअर केला गेला असून फ्रान्समधील अलीकडील दंगलींशी दिशाभूल करीत जोडला जात आहे.
Result: Missing Context
Claim 4
फ्रान्समध्ये सुरू असलेल्या दंगलीशी जोडून एक वेगवान कार रस्त्यावरून धावत असल्याचा व्हिडिओ समोर आला आहे. ट्विटर युजर @FranceRiots ने पंधरा सेकंदांचा व्हिडिओ शेअर करत दावा केला आहे की, “या ड्रायव्हरने प्रकरण स्वतःच्या हातात घेऊन दंगलखोरांना शिक्षा करण्याचे ठरवले #FranceRiots #FranceHasFallen #franceViolence #RiotsFrance.”
पोस्ट येथे पाहता येईल.
Fact Check/ Verification
व्हिडिओच्या कीफ्रेम्सवर Google लेन्स च्या शोधामुळे आम्हाला १६ एप्रिल २०२३ रोजी हफपोस्ट च्या रिपोर्टकडे नेले. क्लिपमधून स्क्रीनग्राब प्रदर्शित करताना, रिपोर्टमध्ये स्पष्ट केले आहे, “३२ वर्षीय वाहनचालक ज्याने त्याच्या वाहनावरील नियंत्रण गमावले शुक्रवारी संध्याकाळी बोर्डो येथे वन्य कार शर्यती दरम्यान, १३ लोकांना जखमी करणार्यास दोषी ठरवण्यात आले आणि तुरुंगात टाकण्यात आले, रविवारी १६ एप्रिल रोजी फिर्याद दाखल. (फ्रेंचमधून भाषांतरित)”
पुढे म्हटले आहे की, “या बेकायदेशीर कार्यक्रमात “प्रेक्षक म्हणून” आल्याचे म्हणणाऱ्या चालकावर अनपेक्षित दुखापती (हिट अँड रन आणि आचार नियमांचे जाणूनबुजून उल्लंघन) आणि मोटार चालवताना कायद्याचे उल्लंघन केल्याबद्दल खटला भरण्यात आला आहे.
१७ एप्रिल २०२३ रोजी TF1 INFO द्वारे YouTube वर व्हिडिओ देखील अपलोड करण्यात आला आहे. वर्णनात असे लिहिले आहे की, “बोर्डो येथे जंगली रोडीओ दरम्यान सहा लोक जखमी झाले, त्यापैकी दोन गंभीर आहेत. प्रेक्षकांना खाली पाडत एक कार रस्त्याच्या कडेला निघाली. काही वेळातच चालकाला त्याच्या तीन प्रवाशांसह अटक करण्यात आली.”
फ्रान्समध्ये ड्रायव्हर “स्वत:च्या हातात प्रकरण” घेऊन दंगलखोरांना शिक्षा करत असल्याच्या नावाखाली एका शर्यतीतील काही महिन्यांचा जुना व्हिडिओ खोटा शेअर करण्यात आला आहे.
Result: False
Sources
Tweet By @Prefet91, Dated July 2, 2023
Tweet By @JaceyKnowles, Dated April 28, 2023
Report By Daily Mail, Dated June 16, 2020
YouTube Video By TF1 INFO on April 17, 2023
(हे आर्टिकल सर्वप्रथम वसुधा बेरी यांनी न्यूजचेकर इंग्रजीसाठी केले आहे.)
कोणत्याही संशयास्पद बातम्या तपासण्यासाठी, दुरुस्त्या किंवा इतर सूचनांसाठी आम्हाला व्हाट्सएप करा: 9999499044 किंवा ई-मेल करा: checkthis@newschecker.in
Authors
Vasudha noticed the growing problem of mis/disinformation online after studying New Media at ACJ in Chennai and became interested in separating facts from fiction. She is interested in learning how global issues affect individuals on a micro level. Before joining Newschecker’s English team, she was working with Latestly.
Pankaj Menon is a fact-checker based out of Delhi who enjoys ‘digital sleuthing’ and calling out misinformation. He has completed his MA in International Relations from Madras University and has worked with organisations like NDTV, Times Now and Deccan Chronicle online in the past.
